Bất cập trong thông luồng cửa sông, cửa biển

BT- Từ năm 2008 đến nay, tỉnh đã cho chủ trương nạo vét cửa biển theo phương thức xã hội hóa (doanh nghiệp nạo vét được tận thu cát tiêu thụ nội địa san lấp mặt bằng hoặc xuất khẩu, lấy thu bù chi). Song trên thực tế, hầu như không hiệu quả, chưa có dự án nào triển khai đạt mục tiêu.

                

Tàu khó cập bờ tại bến cá Phú Hải do vướng    bãi cạn.

Neo đậu tàu thuyền gặp khó

Hơn 8 giờ sáng một ngày cuối tháng 7, chúng tôi có mặt tại cửa biển Phú Hải (TP. Phan Thiết). Đang vào mùa mưa nên tàu thuyền neo đậu san sát. Cùng đi với chúng tôi có ông Võ Trương Đạt- Phó Ban điều hành khu tránh trú bão và bến cá Phú Hải. Đứng trên bến cá, ông Đạt chỉ tay về xa xa phía trước: “Thay vì các tàu thuyền có thể neo đậu sát bến cá, nhưng vì có một bãi bồi lắng nên tàu thuyền không ra vào được, đành neo đậu phía xa và vận chuyển bằng ghe nhỏ cập bờ”. Trước mắt chúng tôi chỉ thấy duy nhất một chiếc tàu BTh 99689Ts công suất lớn đang đậu sát bờ. Ông Đạt lý giải, con tàu này đã nhờ vào con nước thủy triều lớn mới vào được và nếu muốn nhổ neo cũng phải chờ thủy triều lên. Tại bến chủ yếu là các tàu công suất từ 200 - 400 CV ra vào. Theo tìm hiểu chúng tôi, ngoài việc gây khó khăn cho hoạt động thu mua, vận chuyển hải sản và hoạt động hậu cần nghề cá, trước thực trạng bãi bồi lắng này cũng khiến cho việc tránh trú bão trong mùa mưa của các tàu thuyền gặp nhiều trở ngại, không phát huy hết công suất. Trong khi công suất neo đậu tại cửa Phú Hải là 1.200 chiếc, nhưng trên thực tế chỉ chứa được khoảng 600 chiếc là không còn chỗ vì vướng bãi cạn.

Ngoài cửa Phú Hải, trên địa bàn tỉnh hiện còn 7 cửa sông, cửa biển có tàu thuyền khai thác hải sản của ngư dân, gồm: Cửa Liên Hương, cửa Phan Rí thuộc huyện Tuy Phong; cửa Cà Ty thuộc TP. Phan Thiết; cửa Ba Đăng, cửa La Gi thuộc thị xã La Gi; cửa Hồ Lân, cửa Hà Lãng thuộc huyện Hàm Tân. Tất cả các cửa sông, cửa biển trên đều thuộc danh mục quy hoạch xây dựng cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá của Thủ tướng Chính phủ. Trong số này, có 5 cửa đã đầu tư xây dựng cảng cá, khu neo đậu trú bão cho tàu cá (gồm các cửa: Liên Hương, Phan Rí, Phú Hải, Cà Ty và La Gi).

Nhiều dự án bỏ dở

Một trong số cửa biển mà chúng tôi muốn nhắc đến là cửa  Liên Hương, huyện Tuy Phong. Đây là một hạng mục thực hiện chủ trương xã hội hóa, không dùng tiền ngân sách để thực hiện nạo vét cửa sông, cửa biển. Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ - Xây dựng Phương Thảo Nguyên (gọi tắt là Công ty Phương Thảo Nguyên) được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án nạo vét cửa biển Liên Hương bằng nguồn vốn của công ty theo hình thức tận thu cát nạo vét bù chi phí. Năm 2014, theo chủ trương của UBND tỉnh cho phép nạo vét, thông luồng tạm thời để nhằm đảm bảo cho tàu thuyền ra vào cửa biển được an toàn trong mùa mưa bão. Công ty Phương Thảo Nguyên đã tiến hành nạo vét, thông luồng tạm, tuy nhiên do khu vực bị bồi lấp từ cửa biển trở vào có nhiều sỏi, đá nên không nạo vét được, do đó công ty đã tạm dừng thi công. Ngày 24/6/2015, Công ty Phương Thảo Nguyên đề nghị được ngừng thực hiện dự án; lý do dự án cần nguồn kinh phí tương đối lớn, sản phẩn thu hồi không tận thu được. UBND tỉnh đã thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư của Công ty Phương Thảo Nguyên.

Qua khảo sát, hiện nay cửa biển Liên Hương bị bồi lấp với phạm vi rộng từ Đê tả đến Đê hữu và phía ngoài cửa biển cách Đê tả 150m, chỉ còn lại một luồng.

Tương tự, cửa sông Cà Ty (cảng Phan Thiết): Luồng vào cửa biển Phan Thiết phục vụ cho tàu thuyền nghề cá và tàu vận tải – tàu khách Phú Quý với số lượng ra vào rất lớn, nên tình trạng bồi lấp cửa biển, luồng vào, khu vực trước bến của cảng vận tải và cảng cá ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động nghề cá và vận tải. Công ty TNHH Doanh Thương Việt Nhật (gọi tắt là Công ty Việt Nhật) được Cục Hàng hải Việt Nam thẩm định Dự án và hồ sơ thiết kế Dự án nạo vét tuyến luồng và vùng nước trước cảng Phan Thiết (cảng vận tải Phan Thiết). Do quá trình thực hiện các thủ tục dự án kéo dài, trước nhu cầu bức xúc của ngư dân, UBND tỉnh đồng ý chủ trương giao Công ty Việt Nhật nạo vét, thông luồng tạm. Công ty đã tiến hành nạo vét, thông luồng tạm từ tháng 10/2014 và hoàn thành vào tháng 7/2015, kết quả đã thực hiện nạo vét khu vực luồng từ trong hướng ra biển khoảng 900 m, với tổng khối lượng bùn, cát nạo vét được là 46.420 m3, cơ bản tạo thuận lợi cho tàu thuyền ra vào cửa biển tại thời điểm nạo vét. Tuy nhiên, thời điểm hiện nay, luồng lạch tiếp tục bị bồi lấp trở lại, gây khó khăn cho tàu thuyền neo đậu, ra vào cửa biển.

Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, dự án nạo vét tuyến luồng, vùng nước vào cảng Phan Thiết do Bộ Giao thông Vận tải quản lý và Cục Hàng hải Việt Nam đã có văn bản chấm dứt thực hiện dự án xã hội hóa nạo vét tuyến luồng và vùng nước trước cảng Phan Thiết do Công ty Việt Nhật thực hiện. Đồng thời, đề nghị Bộ Giao thông Vận tải chấp thuận sử dụng phần vượt thu phí đảm bảo hàng hải để triển khai nạo vét tuyến luồng hàng hải Phan Thiết. Riêng đối với vũng quay tàu và vùng nước trước bến (bến 400 CV) của Cảng cá Phan Thiết hiện nay đang bị bồi lấp gây khó khăn cho tàu cá và các tàu khách tuyến Phan Thiết - Phú Quý hoạt động tại khu vực này…

Kiều Hằng