Kỹ thuật gieo khô và tưới tiết k
Kỹ thuật gieo khô và tưới tiết kiệm nước
Từ chuyện hạn hán
giữa vụ hè thu
BT- Vụ hè thu năm nay ở Tuy Phong
bắt đầu từ ngày 10/5 và đến ngày 30/5 là kết thúc. Khi bước vào sản xuất, tổng
lượng nước trên các hồ là 22,7 triệu m3, trong đó hồ Lòng Sông là 15 triệu m3 và
Phan Dũng gần 7,7 triệu m3. Kết thúc đợt gieo cấy, tổng lượng nước của 2 hồ còn
lại 16,9 triệu m3. Như vậy, tổng lượng nước đã sử dụng 5,8 triệu m3, nếu trừ đi
lượng nước hao hụt do bốc hơi và một phần nước tưới cây thanh long vùng Cây Cà
thì lượng nước dành cho việc cày gieo 2.000 ha lúa hè thu xấp xỉ 5 triệu m3 nước
với mức bình quân 2.500 m3/ha.
Với một nơi khan hiếm nguồn nước như
Tuy Phong, nhất là trong mùa khô thì lượng nước này vô cùng quý giá. Cần biết
rằng với cây lúa, trong mỗi đợt tưới bình thường với độ ngập 5 cm thì cũng chỉ
cần 500 m3/ha và trong một vụ lúa chỉ cần tưới từ 10 đến 12 lần là đảm bảo năng
suất và sản lượng cây trồng. So sánh một cách đơn giản ta có thể thấy với một
lượng nước dùng cho một lần cày gieo như trên, có thể dùng để tưới cho cây lúa
được 4 - 5 lần.
Tìm hiểu kỹ hơn, tình hình thực tế
cho thấy việc gieo sạ nước khiến một bộ phận nông dân có phần chủ quan, ỷ lại
vào nguồn nước của hồ thủy lợi nên việc gieo trồng không đúng tiến độ, dẫn đến
nguồn nước càng hao tốn nhiều hơn dự kiến. Đến ngày 3/7/2018, khi bước vào chống
hạn, lượng nước của hồ Lòng Sông chỉ còn 6,1 triệu m3 và hồ Phan Dũng là 3,4
triệu m3. Dẫn đến trong vòng hơn một tháng sau khi gieo, lượng nước các hồ đã
giảm 7,4 triệu m3. Nếu chỉ để tưới thì lượng nước hồ sẽ không hao tốn đến mức
đó.
Do vậy đến ngày 3/7/2018, khi cây
lúa gieo đợt đầu tiên bắt đầu vào độ tuổi đón đòng thì toàn huyện bắt đầu xảy ra
tình trạng hạn hán. Nước hồ cung cấp không đủ, nông dân phải sử dụng nước các
giếng bơm để cứu lúa. Các hồ phải sử dụng cả phần dung tích chết để cứu cho số
diện tích không có nguồn nước giếng bơm.
Nghĩ về phương
thức gieo khô truyền thống
Từ đợt hạn hán vừa xảy ra, vấn đề
đặt ra cho công tác tưới vụ hè thu ở Tuy Phong là cần tính toán thận trọng trong
việc bố trí kế hoạch sản xuất, cũng như có những biện pháp triệt để tiết kiệm
nguồn nước nhằm tránh lâm vào cảnh bị động đối phó, dễ gây thiệt hại lớn đến sản
xuất cũng như việc bảo đảm an toàn nguồn cấp nước sinh hoạt cho huyện. Một trong
những biện pháp tiết kiệm nước có thể áp dụng trong sản xuất lúa ở Tuy Phong đó
là kỹ thuật gieo khô.
Có hai cách gieo khô. Cách thứ nhất
gieo vùi gởi giống, thường dùng cho giống lúa địa phương dài ngày trước đây.
Người nông dân tận dụng thời gian mùa khô nắng nóng kéo dài để thực hiện. Trước
khi gieo, đất được cày và phơi thật khô, sau đó rải giống và bừa kỹ (gởi giống).
Hạt giống vùi sâu dưới đất và chỉ mọc khi trời bắt đầu có mưa. Cho đến khi đập
thủy lợi có nước nguồn ổn định, nông dân mỗi việc theo nước vào ruộng và chăm
sóc lúa cho đến ngày thu hoạch. Cách này bây giờ hầu như không còn ai sử dụng.
Cách thứ hai là gieo vùi có độ ẩm. Cách này được áp dụng cho loại giống lúa ngắn
ngày hiện nay. Do thiếu nguồn nước cung cấp nên trước đây nông dân Tuy Phong
thường tận dụng lượng nước của những cơn mưa hiếm hoi hoặc lượng nước ít ỏi của
đập thủy lợi (nếu có) vào đầu mùa mưa để gieo. Chỉ cần đất trong ruộng có độ ẩm
sâu từ 10 đến 15 cm, đất không quá ướt (nếu quá ướt thì phải phơi cho giảm bớt
độ ẩm). Khi xới đất lên phải tơi xốp, bóp vỡ mịn và không dính tay là đạt yêu
cầu. Nông dân dùng máy xới đất, gieo giống và sau đó bừa kỹ. Một tuần sau cây
lúa sẽ mọc đều. Trong thời gian này ruộng rất cần nắng phơi khô đất để chống cỏ
mọc và thông thoáng, giúp cho mầm lúa vươn lên nên không cần tưới. Từ 12 đến 15
ngày sau khi gieo, cây lúa mới cần đến nước. Trong trường hợp hồ đập thời gian
này chưa có nước thì cây lúa vẫn có khả năng chống chịu hạn lên đến 30 ngày hoặc
hơn. Cây lúa dù bị héo khô, thậm chí úa vàng nhưng chỉ cần có đủ nước thì chỉ
sau một đêm sẽ phục hồi. Chính nhờ kỹ thuật gieo khô nên dù nằm trong vùng khô
hạn và khi chưa có công trình thủy lợi lớn thì hàng chục năm trước đây, nông dân
Tuy Phong vẫn sản xuất được vụ hè thu kịp thời vụ và cho năng suất cao.
Tuy Phong là nơi nắng
nhiều mưa ít. Từ khi có hồ chứa nước thì việc sản xuất đã chủ động hơn. Khi
lượng nước trong hồ tương đối khá, vụ hè thu thường được tiến hành khoảng một
tháng trước khi mùa mưa bắt đầu, rất thích hợp cho kỹ thuật gieo khô. Kỹ thuật
gieo khô giúp cải tạo đất, giảm lượng phân bón, không cần phải dùng thuốc diệt
cỏ, cây lúa khỏe, chịu hạn tốt, ít sâu bệnh và cho năng suất cao. Kỹ thuật gieo
khô cũng giúp cho việc cày gieo nhanh chóng và dễ dàng, giảm đi nhiều công lao
động cho nông dân.
Điều đặc biệt, kỹ thuật
gieo khô giúp tiết kiệm một lượng nước rất lớn so với việc gieo nước. Nếu như
việc gieo nước phải cần từ 2.500 - 3.000 m3/ha, thì lượng nước dành cho việc
gieo khô sẽ ít hơn rất nhiều (có thể từ 80 - 90%), nếu thực hiện tốt khâu dẫn
nước vào ruộng và cày gieo kịp thời.
Sự ích lợi của kỹ thuật
gieo khô ai cũng thấy, nhưng để thực hiện cần sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ,
chặt chẽ giữa việc cấp nước, dẫn nước và cày gieo. Nhà nước cần tuyên truyền,
giải thích cho người nông dân thấy được lợi ích và sự cần thiết của việc gieo
khô. Cần làm cho người nông dân hiểu nguồn nước tiết kiệm được cũng chỉ nhằm để
phục vụ tốt hơn cho sản xuất và sinh hoạt cho nông dân trên địa bàn. Nông dân
khi hiểu rõ lợi ích của việc gieo khô, sẽ tích cực hưởng ứng và phối hợp thì kế
hoạch gieo khô vụ hè thu sẽ thành công.
MAI QUANG