Thị trường thanh long:Khi nông dân “thờ ơ” với giá!

                

Vườn thanh long của ông Ngọc.

 Thất bại

Tâm lý ấy được chúng tôi ghi nhận ở vùng trồng thanh long xã Hàm Thắng, huyện Hàm Thuận Bắc. Tại vườn thanh long 400 trụ của gia đình ông Nguyễn Văn Ngọc, thôn Thắng Hiệp giữa trưa tháng 7, tôi nhận thấy sự khác xa so với dịp này năm trước. Đáng lẽ, đang vào thời điểm vụ mùa, thanh long phải trĩu trái, chẳng cần chong đèn. Nhưng năm nay, ánh nhìn xa xăm của lão nông về vùng thanh long bạt ngàn phảng phất buồn, lắc đầu và gói gọn 2 từ “thất bại”.

Theo quan sát của chúng tôi, vườn thanh long đã 10 năm tuổi của ông Ngọc đang dần bị suy kiệt, cỏ mọc um tùm, như thiếu sự đầu tư, chăm sóc của con người. Cả vườn chỉ còn lác đác ít bông hoa đã héo úa còn sót lại trên cành. Ông Ngọc chia sẻ: Tôi là một trong số ít hộ trồng thanh long trên ruộng đầu tiên của xã. Gia đình đã đầu tư hạ bình điện, nước tưới đầy đủ, nhưng đợt hạn vừa rồi đã ngắt hết búp thanh long bán cho thương lái với giá từ 1.000 - 3.000 đồng/kg, vừa dưỡng cây, vừa tận dụng. Nay chỉ trông chờ để vào mùa chong đèn đầu tư chăm sóc.

Tôi hỏi người trồng thanh long đầy kinh nghiệm này về tình hình giá cả thời điểm này đang tăng cao, ở mức từ 13.000 - 15.000 đồng/kg, liền nhận được câu trả lời rất bình thản: “Ngắt búp hết rồi, còn đâu trái bán mà giá cao hay thấp, nên tôi không hy vọng…”. Gia đình chị Hồ Thị Như Huệ ở kế bên cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự như vậy.

May mắn hơn một chút, gia đình bà Vũ Thị Hồng, thôn Phú Sung, xã Hàm Cường (Hàm Thuận Nam) có trên 1.000 trụ thanh long. Mấy ngày qua, gia đình bà vừa gom được 4 ki thanh long, tương đương khoảng 2 tạ, bán với giá 13.000 đồng/kg. Dù ít ỏi, nhưng như vậy vẫn được gọi là an ủi công sức bỏ ra chăm sóc.

 “Nắm dao đằng chuôi”

Quả vậy, thời điểm này, chỉ những gia đình nào gặp may, làm liều nuôi trái trong đợt hạn, thì mới có trái bán. Còn đa số các hộ khác đều rơi vào tình trạng khan hiếm hàng. Đây cũng là lẽ dĩ nhiên của sự biến động khôn lường về giá cả. Theo nông dân, chủ yếu vẫn do thương lái Trung Quốc điều khiển, người trồng thanh long  đang ở thế bị “nắm dao đằng chuôi”, không thể lường trước.

Nhiều nông dân còn hồi tưởng về “cây làm giàu” cách đây chừng 7 năm về trước. Khi ấy, thanh long đang kỳ sung sức, ít sâu bệnh, được bán với giá từ 25.000 - 30.000 đồng/kg. Ngay như gia đình ông Ngọc, chỉ với 400 trụ, nhưng mỗi lứa bán thu về được khoảng 100 triệu đồng, sau khi trừ chi phí vẫn lãi được 60%. Nhưng giờ đây, câu chuyện đẹp ấy dường như đã qua, đầy tiếc nuối...!

Thanh long chiếm 1/3 tổng giá trị xuất khẩu trái cây của Việt Nam, và là nước xuất khẩu thanh long lớn nhất thế giới. Trái thanh long Việt Nam (nhiều nhất ở Bình Thuận) xuất khẩu ra 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó thị trường châu Á chiếm phần lớn. Chính sự mất cân đối về tỷ trọng thanh long xuất khẩu sang các thị trường, dễ biến thanh long Việt Nam luôn trong thế bị động, dễ bị ép giá và đầy rủi ro.

Đã đến lúc, nông dân trồng thanh long và doanh nghiệp xuất khẩu cần đảm bảo chất lượng hàng hóa, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Cần nhất là xây dựng và phát triển thương hiệu, mới có thể tạo nên sức cạnh tranh cho hàng Việt. Song song, việc nắm bắt cơ hội, khi Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) có hiệu lực, sẽ góp phần đẩy nhanh xu thế mới. Đây được xem là đòn bẩy thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp toàn diện và đồng bộ hơn, nâng cao chuỗi giá trị gia tăng của nông sản Việt, trong đó có thanh long Bình Thuận. Để nắm bắt được cơ hội này, việc đầu tiên phải làm là giải quyết bài toán nguyên liệu nông sản và xây dựng liên kết chuỗi tiêu thụ…

Khi ấy, tin rằng người trồng thanh long sẽ không còn chuyện bất đắc dĩ phải “thờ ơ” với giá như thời điểm hiện nay.

 Kiều Hằng