Tan hoang núi Ếch

Những ngọn đồi bị “xẻ thịt”

Phải nhờ đến sự giúp đỡ của người dân địa phương, băng qua những cung đường rừng vòng vèo, chúng tôi mới qua mặt được những chốt cảnh giới để tận mắt chứng kiến cảnh tượng núi Ếch (dân địa phương gọi là núi Ách) - nằm giáp ranh giữa địa bàn 2 thôn Bình Nhơn, xã Bình Tân, huyện Bắc Bình và thôn Liêm Thuận, xã Hồng Liêm, huyện Hàm Thuận Bắc, bị các đầu nậu khai thác sỏi đỏ trái phép tác động khiến nhiều vạt núi rộng hàng nghìn mét vuông bị đào bới tung tóe, tan hoang, tạo ra vách dựng đứng, gây nguy cơ sạt lở đất mỗi khi trời mưa.

Từ cột mốc ranh giới huyện Hàm Thuận Bắc và huyện Bắc Bình trên quốc lộ 1A, có con đường đất dài 700m để vào núi Ếch, dù nằm lộ thiên gần đường giao thông, nhưng hoạt động khai thác vẫn diễn ra êm xuôi trong thời gian dài. Mỗi ngày, những chiếc máy xúc nằm chờ sẵn trong núi và hàng trăm lượt xe tải dán nhiều bí hiệu như Anh Tuấn, Anh Mỹ... vô tư ra, vào núi Ếch “ăn” sỏi đỏ, sau đó chở đi tiêu thụ ở nhiều nơi. Theo khẳng định của ông Nguyễn Minh Yến - Phó Chủ tịch UBND xã Bình Tân: “Các mỏ trong núi Ếch khai thác trái phép, không ai cấp phép cho khai thác”.

Những quả đồi bị khai thác kiểu hàm ếch, đào khoét sâu vào chân đồi tạo bức vách thẳng đứng, nham nhở vết cào xé của răng gàu máy xúc, những khối đất đá treo lơ lửng trên đỉnh gặp mưa kéo dài tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, trong khi những hộ dân sống bên dưới chỉ cách điểm đồi vài chục mét. Mặc khác, hệ sinh thái tự nhiên cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, màu xanh cây rừng, thảm thực vật chưa biết đến bao giờ mới hồi phục được. Theo tìm hiểu, sở dĩ có tình trạng khai thác bát nháo như vậy là do thời gian gần đây, nhu cầu san lấp mặt bằng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận tăng cao, các doanh nghiệp, cá nhân đã bất chấp luật pháp, đua nhau xẻ núi hạ đồi đem sỏi đỏ mang đi bán.

Không chỉ phá núi, bề mặt đất dưới chân núi cũng bị xúc đi, tạo những hố sâu hoắm, rộng hàng nghìn mét vuông, hàng vạn khối đất, sỏi đỏ được chở đi và đương nhiên hoạt động khai thác, vận chuyển chưa đầy đủ các thủ tục như đánh giá tác động môi trường và giấy phép khai thác. Nằm sau núi Ếch không xa, núi Lúp cũng bị tàn phá tương tự. Theo một người dân sống gần núi Lúp, muốn mua sỏi đỏ thì liên hệ với một người đàn ông tên Vương, anh ta sẽ đem máy xúc vào múc bán với giá 250.000 đồng một xe 8 khối, muốn mua lúc nào cũng có và mua bao nhiêu cũng được.

Lập chốt cảnh giới lực lượng chức năng

Trước thực trạng khai thác khoáng sản trái phép, phá hủy tài nguyên thiên nhiên, UBND xã Bình Tân đã thực hiện Kế hoạch số 155 ngày 15/11/2017 của UBND huyện Bắc Bình “về kế hoạch kiểm tra, chốt chặn và xử lý dứt điểm các điểm nóng về hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Bình Tân” từ ngày 15/11 đến ngày 30/12/2017. Theo kế hoạch, UBND xã bố trí 1 địa chính, 1 công an xã chốt chặn không để bất kỳ phương tiện, máy móc vào khu vực núi Ếch để khai thác khoáng sản trái phép, tuy nhiên những ngày đầu tháng 12, chúng tôi nhiều lần xâm nhập núi Ếch để ghi hình hoạt động khai thác khoáng sản trái phép đều phát hiện xe múc hoạt động, xe tải từng đoàn chạy vào lấy sỏi đỏ, có khi máy múc để sẵn trong khu vực núi Ếch.

Từ UBND xã Bình Tân đến núi Ếch quãng đường dài 2,5km, hoạt động khai thác sỏi đỏ diễn ra lén lút cả ngày lẫn đêm với nhiều chốt cảnh giới được bố trí để canh các lực lượng chức năng. Bên cạnh đó, núi Ếch nằm giáp ranh giữa 2 xã Bình Tân và Hồng Liêm, khi phát hiện các đối tượng khai thác ở khu vực Bình Tân thì đúng thẩm quyền xử lý, còn khi phát hiện các đối tượng khai thác ở khu vực thuộc xã Hồng Liêm thì phải gọi cho lực lượng chức năng xã Hồng Liêm huy động lực lượng lên xử lý. Khi lực lượng chức năng xã Hồng Liêm lên đến nơi thì các đối tượng đã tháo chạy và máy móc đã mang đi. Tinh vi hơn, để tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng, các đầu nậu thường tổ chức khai thác và vận chuyển khoáng sản vào ban đêm, từ 23 giờ trở đi cho đến rạng sáng. Ngày 17/12, các lực lượng chức năng của UBND xã Bình Tân đã phát hiện lập biên bản và thu giữ 3 xe máy xúc lớn, 1 xe ben dán chữ An Tiên mang biển kiểm soát 85T - 2680.

Những khoảng đồi rộng lớn bị xới tung, đào sâu, còn trơ vết hằn lưỡi máy xúc, vết bánh xe chạy. Dù biết rằng quy luật cung - cầu là tất yếu, tuy nhiên khai thác theo kiểu không kiểm soát thì hậu quả thật khôn lường cho mai sau. Chính quyền địa phương các cấp cần có biện pháp mạnh hơn nữa để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ núi Ếch khỏi sự tàn phá, làm vỡ cơ cấu núi, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở núi. Những ngọn núi bị “xẻ thịt” nham nhở chẳng biết đến bao giờ mới hồi phục lại nguyên vẹn như xưa.

Điều tra của Nhóm Phóng Viên