Văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội

Nhận thức của người dân về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội ngày càng được nâng lên. Nhiều thủ tục rườm rà trong việc cưới, việc tang được loại bỏ. Các lễ hội mang đậm nét văn hóa truyền thống, đáp ứng nhu cầu văn hóa tín ngưỡng, tham quan các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh và sinh hoạt văn hóa lành mạnh của nhân dân…

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội vẫn chưa nghiêm. Nhiều tiệc cưới vẫn linh đình, lãng phí. Tảo hôn vẫn tồn tại, nhất là ở vùng núi, vùng biển. Việc tổ chức đám tang dài ngày do tập quán ngày tốt, giờ tốt vẫn khá nặng nề. Mặc dù quy ước làng văn hóa quy định thực hiện việc tang theo nếp sống văn hóa nhưng do chưa có chế tài cụ thể nên người dân vẫn vi phạm. Không ít gia đình cán bộ, công chức vẫn tổ chức cưới mời đông khách, nhiều bàn tiệc phô trương và hình thức. Việc phúng viếng trong các đám tang hiện nay còn nhiều thủ tục rườm rà, phiền phức với quá nhiều vòng hoa, bức trướng, đốt, rải vàng mã gây tốn kém, lãng phí và ô nhiễm môi trường, mất vệ sinh công cộng. Vẫn tồn tại nhiều hiện tượng lợi dụng lễ hội, nhất là các lễ hội dân gian để thực hiện hành vi mê tín dị đoan, ăn xin, chèo kéo làm phiền du khách... Theo thống kê của ngành chức năng, mỗi năm trên địa bàn tỉnh có khoảng 10 ngàn đám cưới, trên 5 ngàn đám tang và trên 180 lễ hội được mở; trong đó có gần 12% số đám cưới vi phạm nếp sống văn hóa mới, trên 45% số đám tang không theo nếp sống văn hóa mới. Qua số liệu trên cho thấy sự chuyển biến chưa nhiều, chưa đều, nhất là trong việc tang.

Trong điều kiện tỉnh nhà có nhiều dân tộc, tôn giáo, phong tục tập quán khác nhau, việc vận động nhân dân xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, thói quen cũ là một quá trình lâu dài, không thể ngày một, ngày hai mà được. Do vậy, công tác tuyên truyền vận động vẫn là giải pháp được đặt lên hàng đầu. Cần đổi mới hình thức tuyên truyền, vận động cộng đồng dân cư, nhất là những người cao tuổi, có uy tín hiểu rõ và tự giác thực hiện. Cán bộ, công chức phải gương mẫu chấp hành các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Cùng với việc nâng cao hiệu quả lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, cần đưa ra các chế tài thực hiện phù hợp với tình hình thực tế, phát huy sức mạnh của dư luận xã hội lành mạnh để điều chỉnh các hành vi, ứng xử thiếu văn minh. Bên cạnh việc áp dụng chế tài pháp luật, cần phát huy hiệu quả các hương ước, quy ước của làng trong việc vận động người dân thực hiện nếp sống văn minh. Xây dựng và nhân rộng các mẫu hình cưới, tang theo nếp sống văn hóa mới... Tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng các cơ sở hỏa táng, nhà tang lễ, nghĩa trang sinh thái để vừa đảm bảo vệ sinh môi trường và tiết kiệm quỹ đất địa phương.

Đẩy mạnh các biện pháp bảo tồn và phát huy có hiệu quả các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của địa phương. Ngăn chặn, khắc phục tình trạng lợi dụng di tích, công trình tín ngưỡng, nơi thờ tự, lễ hội để hoạt động mê tín dị đoan và tổ chức hoạt động  trái pháp luật; khắc phục tình trạng tùy tiện đặt hòm công đức, tiền lễ và sử dụng đồng tiền Việt Nam trong lễ hội trái quy định pháp luật; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân lợi dụng hoạt động để tăng giá dịch vụ, trục lợi. Trước mỗi lễ hội, các đơn vị quản lý, chính quyền địa phương cần hướng dẫn cụ thể cho người dân về các quy định, soát xét kỹ mọi mặt về công tác chuẩn bị để các lễ hội trên địa bàn tỉnh được tổ chức gọn nhẹ, trang trọng, vui tươi và tiết kiệm.

HỒNG LÊ