Mấy cây khế chua ba trồng, dường như cũng hiểu ý nên cứ khoảng tháng 10 - 11 âm lịch là lại đóng đầy trái và cận những ngày tết thì mọng ra, vàng ươm. Cành khế giòn, dễ gãy nên đứa nhỏ con, nhẹ ký nhất nhà là tôi được lệnh trèo khế, hái trái, vì má không chịu đứng dưới đất dùng cây chọc, sợ khế rớt giập, không còn đẹp cạnh. Cứ đựng đầy một bọc áo trước bụng, tôi lại leo xuống thấp một chút để cho khế vào cái giỏ nhựa ba chống sào đưa từ dưới lên. Lòng trẻ rộn vui vì góp phần làm được một việc “quan trọng”.
Lựa những trái xanh xanh, vàng vàng, đầy đặn, má dùng mũi dao nhọn khéo léo lách tách múi, bỏ hạt, bỏ lõi rồi vừa làm vừa hướng dẫn tôi dùng cây xăm có nhiều kim nhọn đâm nhiều lần vào để múi khế mềm đi, nước chua thoát ra bớt. Xong công đoạn xăm, má ngâm khế vào nước muối hột pha loãng rồi ngâm với phèn chua khoảng 10 tiếng. Vớt ra để ráo, má đặt mỗi lần nhiều miếng khế vào lòng bàn tay này rồi dùng bàn tay kia ép chặt thật kiệt nước, sau đó thả khế vào chảo đường đang sôi, đảo từng múi khế liên tục cho đến khi đường sánh, bớt lửa, múi khế đã trở màu cánh gián, sáng bóng như được tẩm mật. Từng múi khế nâu óng được má sắp ra mâm, trên phủ miếng vải mùng sạch rồi phơi dưới nắng. Chiều tối, má dọn ra nào kéo, nào giấy bóng kiếng, hồ keo và một mình tôi, con bé vừa lên lớp đệ thất (lớp 6), ngồi tỉ mẩn gói, vuốt, sắp xếp thật cẩn trọng vào lọ mà nước miếng cứ ứa. Biết con gái út thòm thèm, má dành cho cả cái chảo dính đầy đường và mấy mẩu khế vụn. Tôi sướng lắm, bê ra một góc nhà ngồi thưởng thức cho kỳ hết.
Má nói, giống như mứt me, mứt tắc… mứt khế có vị chua ngọt, có tính hàn và giải cảm. Ngày tết, ăn nhiều thịt mỡ, nhiều chất béo sẽ mau ngán và khó tiêu. Vì vậy, một miếng mứt khế chua chua, ngọt ngọt, giòn giòn, dẻo và thơm… mùi khế sẽ làm thay đổi không khí và giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Bên bàn tiếp khách, một vài miếng mứt khế sẽ làm cho bạn bè ngạc nhiên bởi thứ mứt dân dã nhưng lạ miệng. Nguyên liệu sẵn có, rẻ tiền và cách chế biến đơn giản, chỉ cần bỏ chút công sức là ngày tết trong nhà có thêm một món ngon.
Nhiều năm rồi nhà tôi không có mứt khế ngày tết. Má không còn, ngoài chợ hay trong siêu thị khó kiếm nơi nào bán loại mứt vừa ngon miệng vừa có giá trị dinh dưỡng này. Còn “tay nghề” của tôi thì không đáng tin tưởng lắm vì đã thử mấy lần nhưng chẳng lần nào đạt yêu cầu. Vậy nên loại mứt “nhà nghèo” ấy mỗi năm lại thức dậy một lần trong trí nhớ tôi, khi tết đã lừng hương bốn bề.
Mai Kim Dung
.jpg "Trồng cây – vì một Bình Thuận xanh")
.jpg "Kính mời độc giả đón đọc báo in Bình Thuận hôm nay (23/4)")
