Theo dõi trên

Ý nghĩa một câu thành ngữ Chăm

11/10/2019, 09:45 - Lượt đọc: 1,020

(Tapei  nung ala, sakaya ngok.

Tạm dịch:

Bánh tét ở dưới, bánh sakaya ở trên).

BT- Trong cộng đồng Chăm, nói đến thành ngữ Tapei nung ala, sakaya ngok thì ai ai cũng đều biết trong thành ngữ này có đề cập đến 2 loại bánh, đó là bánh tét/tapei nung và bánh sakaya. Bởi vì trong đám tang người Chăm Ahiêr/ Chăm Bàlamôn và Chăm Awăl/ Chăm Bàni sau khi hoàn tất xong lễ tang, chủ lễ thường tạ ơn Ppô Gru (Sư cả của làng) và những vị hành lễ đều được nhận từ tấm lòng của tang chủ 2 loại bánh quý này, hoặc trong dịp lễ Katê, Cabbul, Ramưwan…, bà con người Chăm phải làm 2 loại bánh trên để kính dâng lên ông bà tổ tiên của mình. Nhưng hỏi thành ngữ trên xuất phát từ đâu thì còn rất ít người Chăm biết đến. Có lẽ người già không kể lại cho lớp trẻ nghe chăng, hay là lớp trẻ chưa chủ động đi tìm hiểu để biết! Hoặc là người Chăm vô tình bỏ quên nó đi.

Trong truyện cổ Nàng Ca-điêng (Nàng Út) của Chăm nhấn mạnh giáo dục đạo đức con người, cụ thể hơn là việc kính trọng cha mẹ. Truyện cổ ngày xưa nhưng ngay thời hiện đại vẫn còn mang đầy ý nghĩa. Tôi xin trích lược câu chuyện để chúng ta cùng suy nghĩ và hiểu thêm về ý nghĩa thành ngữ “Tapei nung ala, sakaya ngok”, như sau:

Nhà vua có 3 người con trai, cả 3 người đều có gia đình riêng. Anh cả và anh hai thì đều dồi dào về của cải vật chất, riêng người em út chỉ có túp lều tranh và miếng đất trồng dưa hấu. Một hôm vua cha suy nghĩ tuổi mình đã cao, sức khỏe ngày càng yếu đi, bèn cho gọi cả 3 người con trai để truyền lại ngôi vua.

- “Nay ta đã già, thọ cũng không được bao lâu nữa. Ta muốn truyền ngôi lại cho người con nào khôn ngoan nhất, tìm được người vợ biết giữ gìn sự nghiệp của gia tiên. Trong vòng 7 ngày, bằng bàn tay của vợ mình kính dâng lên đức vua cha và hoàng hậu quả bánh ngon nhất và mang ý nghĩa cao đẹp”.

2 người anh tỏ ra hớn hở, vui mừng và nghĩ rằng của cải của mình khá nhiều, bên cạnh còn có vợ ngoan. Riêng người con út trong lòng rất lo lắng ngày đêm không biết làm thế nào để thỏa lòng vua cha. Thấy chồng mình quá âu sầu, vợ của người em út an ủi chồng: “Anh cứ an tâm đi, tất cả việc ấy để em lo toan cho”.

Đến ngày hẹn, cả 3 người con trai cùng với vợ vào nội triều để kính dâng lên vua cha và hoàng hậu quả bánh ngon của mình. Theo thứ tự hoàng tử cả rồi đến hoàng tử kế lần lượt kính dâng lên vua cha và hoàng hậu chiếc quả đựng bánh có mạ vàng óng ánh, bên trong là thứ bánh ngon và quý giá. Vua cha và hoàng hậu liếc nhìn và nếm thử, xong bảo mang xuống. Đến lượt hoàng tử út kính dâng “cái chiết” bên cạnh có nàng Ca-điêng gương mặt xinh đẹp, ăn mặc giản dị, bên trong “cái chiết” chỉ có 2 loại bánh đó là tapei nung và sakaya. Lúc nắp cái chiết được mở ra, hương vị của bánh tỏa ra mùi thơm đặc biệt. Vua cha và hoàng hậu nếm thử, thấy rất tâm đắc. Sau đó vua cha hỏi ý nghĩa của bánh. Nàng Ca-điêng tâu:

- “Kính thưa hoàng thượng và hoàng hậu, quả bánh có hình tròn đặt phía trên có tên gọi là sakaya được làm bằng trứng gà hòa với đường và một ít gừng, mang ý nghĩa tượng trưng cho trời như vị vua cha đang ngự trị trên ngai vàng. Còn bánh đặt ở dưới có tên là tapei nung (bánh đòn hay bánh tét), được làm bằng gạo nếp, bên trong có đậu, được bao bọc bên ngoài bằng lá chuối, có ý nghĩa con cháu sinh sôi và trưởng thành, tượng trưng cho đất, như người mẹ. Vợ chồng con kính dâng lên vua cha và hoàng hậu 2 loại bánh này để tỏ lòng nhớ ơn sinh thành, nuôi dưỡng của vua cha và hoàng hậu. Tặng phẩm tuy nhỏ nhoi nhưng vợ chồng con mong dâng lên vua cha và hoàng hậu với cả tấm lòng biết ơn cao cả”.

Sau đó vua cha và hoàng hậu quyết định chọn vợ chồng hoàng tử út lên kế vị để cai quản thần dân.

Cho đến bây giờ trong cộng đồng người Chăm vẫn còn lưu truyền 2 loại bánh trên trong những dịp cúng kính, tang lễ, cưới xin… Với bà con các dân tộc anh em có dịp ghé vào làng Chăm được thưởng thức 2 loại bánh này càng hiểu sâu sắc thêm về ý nghĩa thành ngữ “Tapei nung ala, sakaya ngok”.

Và nếu có ai đó chưa một lần nghĩ đến đấng sinh thành của mình thì… cũng nên lấy đó mà suy ngẫm.

Kinh Duy Trịnh



(0) Bình luận
Bài liên quan
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO
Ý nghĩa một câu thành ngữ Chăm