Hành trình về cõi sáng

                

Những thanh niên cai nghiện tại Trung tâm    Chữa bệnh - Giáo dục Lao động xã hội tỉnh được học nghề đan lát.

Chuyện của Trường

Hơn chục người bạn trong nhóm nghiện ma túy ở phường Đức Thắng (TP. Phan Thiết) trước đây đã từ biệt cõi đời gần hết. Giờ còn lại chỉ mỗi Trần Công Trường (38 tuổi) là khỏe mạnh. Mỗi ngày sau những chuyến chở cá mệt nhọc ở cảng, anh lại về nhà với vợ con. Ngành Lao động - Thương binh và Xã hội từng cho hay: Số người tái nghiện đang ở mức cao, vì vậy chuyện một người tự cai nghiện, từ bỏ hẳn với ma túy như anh Trường trở nên đáng quý. Nó thôi thúc tôi tìm gặp bằng được anh Trần Công Trường. 

Khi bước vào tuổi mới lớn, Trường sớm vướng vào ma túy sau một vài lần thử với những đứa bạn trong nhóm giang hồ. Trường kể với tôi một cách chậm rãi trong căn phòng khách đơn sơ của nhà mình.  Sau cái lần thử đó, Trường thấy trong người có cảm giác lâng lâng, hưng phấn khi từng làn khói trắng được đưa vào phế quản. Rồi sau đó là cảm giác như bay lên, bay lên. Người đời nói: “Củ mài ăn xuống, thuốc phiện ăn lên”, sau vài lần sử dụng ma túy, Trường trở thành người nghiện. Bao nhiêu tiền cha mẹ cho cũng đều dành mua ma túy. Cho đến một ngày, để có ma túy sử dụng thường xuyên, Trường tham gia mua bán ma túy kiếm lời rồi bị phát giác, đi tù 2 năm. “Những lần thăm tôi trong tù, mẹ khóc. Ba cũng ngã bệnh vì tôi. Đó là lúc tôi nhận ra mình đã đi sai đường, quyết tâm cai nghiện”, Trường kể…

Ra tù, Trường quyết định đi tìm việc làm. Chỉ có việc làm, mới không có ngày tháng lêu bêu, dễ quay lại con đường cũ. Một vài công ty hải sản, nơi Trường đến xin việc đều nhẹ nhàng từ chối. Họ sợ Trường rủ rê người trong công ty vào vòng ma túy. Chưa kể, Trường từng là tay giang hồ.  Không tìm được việc, Trường quay về phụ gia đình, làm bất cứ công việc gì có thể để không có thời gian nghĩ đến ma túy. Thế nhưng con quỷ ma túy nào đã buông tha Trường. Có lúc nó đến vào ban đêm. Mỗi lần như vậy, Trường  khước từ sự rủ rê bằng cách uống rượu cho say... Trường kể: “Chỉ khi tôi chiến thắng được bản thân, mẹ tôi mới kể lại: Bà sợ tôi không ra khỏi ma túy, trở thành bệnh nhân AIDS. Mẹ tôi nói, ở phường có một số thanh niên chết vì ma túy, con mình mà bị như vậy, làm cha làm mẹ ai chịu nổi”. Từ lòng thương con, người mẹ vội vàng tìm vợ cho Trường với hy vọng Trường sẽ mạnh mẽ quay lại con đường sáng. May mắn thay, “đơn thuốc” của mẹ đã tiếp thêm động lực để Trường cai nghiện thành công. Hạnh phúc Trường có được hôm nay là một gia đình êm ấm, vợ đi làm công nhân cho Công ty TNHH Hải Nam và một bé trai sắp vào lớp 1 là một sự nỗ lực phi thường không chỉ bản thân anh mà là cả gia đình.

                

Từ bỏ ma túy, anh Trường khỏe mạnh, làm    việc như bao người bình thường khác.

 “Ma lực” 

Số người nghiện ma túy trong toàn tỉnh đang gia tăng mạnh với 2.500 người nghiện ở 107/127 xã, phường, thị trấn. Đáng báo động là thanh, thiếu niên chiếm trên 80%. Tuy nhiên, con số thực tế có thể lớn hơn.

Tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục Lao động xã hội tỉnh, trong số 131 người đang cai nghiện thì số người nghiện có dính dáng đến tội phạm chiếm đến 20%. “Những người thật sự nỗ lực, quyết tâm cao mới có thể cai nghiện thành công”, ông Nguyễn Thanh Dũng – Giám đốc trung tâm khẳng định vậy. 2 ngày ở trung tâm tôi gặp gỡ những người nghiện khác nhau. Đa phần là những thanh thiếu niên tuổi đời còn rất trẻ. Tằng Chính Lẫy (Đức Tài - Đức Linh) 27 tuổi là một trường hợp. Thanh niên này sử dụng ma túy 10 năm.  Cai nghiện nhiều lần vẫn tái nghiện. Phạm Quốc Thuận 22 tuổi nghiện ma túy 6 năm. Em đang phấn đấu, mong ngày về với vợ và con thơ mới chào đời. Khi trò chuyện với tôi, gương mặt Thuận buồn xo, rơm rớm nước mắt. “Em sai rồi. Mẹ em làm mướn khổ lắm chị ơi, ba bỏ đi. Em cũng có con vừa chào đời… Em mong được ẵm nó”, Thuận nói.

Ông Nguyễn Thanh Dũng – Giám đốc  trung tâm, tiếp tục câu chuyện giữa chúng tôi. Ông nói: “Làm cái công việc chữa bệnh - giáo dục người nghiện không hề giản đơn. Cũng như  phải có  tình thương người. Bởi vậy, cách đây không lâu nghe Trần Văn Hương, một học viên cũ của trung tâm (xã Vũ Hòa, Đức Linh) báo: “Tính đến nay em  cai ma túy hơn 1 năm rồi thầy. Em nhất định sẽ thành công” thì cả trung tâm, những người biết Hương đều vui sướng. Tôi càng hiểu: 1 năm  là khoảng thời gian chưa nhiều để đánh giá được thành công hay thất bại trong hành trình cai nghiện ma túy, nhưng qua Hương nói, cũng như nhớ lại lời hứa khi Hương rời trung tâm, tôi cảm thấy ấm lòng.

 Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hành vi tái sử dụng ma túy ở người sau cai nghiện. Đó là, hình ảnh người bạn nghiện, đôi mắt, mùi của người bạn nghiện đến các vật dụng giấy bạc thuốc lá và bơm kim tiêm, nơi mua bán ma túy… đều tác động đến tâm lý của người nghiện sau cai, nếu họ bắt gặp lại hình ảnh trên. Ngoài ra, khi người nghiện rơi vào các cảm xúc tiêu cực như bị kỳ thị, cô đơn, không có việc làm, mất niềm tin, dễ tìm đến ma túy giải tỏa. Đoạn tuyệt tất cả những gì liên quan đến ma túy là một phương pháp, nhưng cái quan trọng nhất phải coi người cai nghiện là trung tâm, dùng tình yêu thương để cảm hóa, giúp họ vượt qua những khó khăn. Đây là lý do dễ hiểu vì sao người cai nghiện ở các trung tâm cai nghiện dễ dàng tái nghiện. Những người tự cai nghiện thành công như Trường, như Hương thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bên cạnh đó, một vấn đề đáng quan tâm nữa là việc mua bán ma túy hiện nay quá phổ biến, hễ định “chơi” là có thể mua được. Nhiều người vào trại cai nghiện cách ly cộng đồng 2 năm, đã cai xong, tưởng quên được vĩnh viễn ma túy, nhưng chỉ sau thời gian ra ngoài đời, gặp  bạn hư là họ tái nghiện ngay.

 Nỗi ám ảnh ma túy đá

Thiếu tá Nguyễn Văn Ngoan – Phó Trưởng Công an phường Đức Thắng (Phan Thiết) cho biết: Hiện nay ngày càng có nhiều người, nhất là giới trẻ có xu hướng chuyển sang dùng ma túy tổng hợp, phổ thông nhất là ma túy đá (methamphetamine), thuốc lắc (MDMA), ketamine, cỏ Mỹ... vì sử dụng không phải qua nhiều công đoạn, khó phát hiện, cảm giác kích thích hơn. Tác hại của heroin, thuốc phiện làm người nghiện gây tội ác khi đói thuốc, họ làm bất cứ hành động gây hại ghê gớm nào đó chỉ để có tiền mua ma túy. Còn tác hại của ma túy đá  ghê gớm hơn vì người nghiện gây tội ác tày trời khi no say thuốc,  bởi ma túy đá gây ảo giác, làm họ mất hết lý trí.

Nhiều thông tin rất đáng lo ngại cho rằng hiện nay cai nghiện ma túy bằng  methadone đang gặp khó khăn vì methadone đã giảm tác dụng trong việc thay thế chất gây nghiện... Theo số liệu của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội, toàn tỉnh có 1.305/1.457 người nghiện có hồ sơ quản lý, nhưng hiện chỉ còn 796 bệnh nhân duy trì uống methadone. Trong khi đối tượng tham gia  cai nghiện ma túy tại các trung tâm cai nghiện mới chủ yếu điều trị cắt cơn, giải độc rồi cho đi lao động cai nghiện. Người nghiện ma túy đá, nếu tự nguyện hoặc bắt buộc vào trung tâm giáo dục thì họ cũng chỉ áp dụng phác đồ điều trị chung như người nghiện thông thường. Hiện vẫn chưa có phác đồ điều trị riêng cho người nghiện ma túy đá. Trong khi những đối tượng này đã bị ma túy làm tổn thương võ não nghiêm trọng, bị ảo giác kinh hoàng, cần điều trị hết sức đặc biệt mới có thể hồi phục được. Đây là một bài toán mang tầm quốc gia cần được bàn đến khi  người nghiện ma túy tổng hợp ngày một gia tăng.

 Trách nhiệm xã hội

Vậy phải làm gì để cứu giới trẻ ra khỏi ma túy và ma túy đá, đây là bài toán đặt ra cho các cơ quan chức năng. Nhất là khi mà ma tuý đá có thể sản xuất trong nước với giá khá rẻ. Nhiều bạn trẻ thác loạn còn viết, chụp ảnh, hướng dẫn sử dụng ma túy trên trang web. Và chỉ cần nhấp chuột trên google có thể tìm kiếm công thức sản xuất “đá”. Đá được làm từ xăng thơm, vài viên thuốc tây, nước lã… những nguyên liệu không khó tìm. Trong khi đó việc cai chất gây nghiện là rất khó. Hiện nay chưa có phác đồ cai nghiện ma túy kích thích, thiết nghĩ trước hết hãy làm tốt việc cắt nguồn ma túy, cách ly người nghiện xa môi trường nghiện ngập, giải độc cơ thể theo phác đồ điều trị chung và nhất là làm tốt công tác tư vấn tâm lý có thể giúp sự cai nghiện. Xóa bỏ sự kỳ thị tạo điều kiện người nghiện có việc làm tái hòa nhập cộng đồng. Và quan trọng hơn nữa bản thân người nghiện phải tự ý thức đoạn tuyệt với ma túy.

Theo phân tích của Phòng Điều tra tội phạm Công an tỉnh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến số người cai nghiện ma túy gia tăng nhất là giới trẻ muốn đua đòi, chứng tỏ sành điệu, khoe “đẳng cấp”. Môi trường xã hội hiện thiếu môi trường vui chơi, những người trẻ dễ rơi vào cám dỗ. Một nguyên nhân nữa là từ gia đình thiếu sự quan tâm giáo dục con cái, hoặc gia đình khá giả quá nuông chiều con cái, gia đình không hạnh phúc, gia đình có cha mẹ tham gia tệ nạn xã hội dẫn đến con cái phạm tội. Lỗi ở đây thuộc về nhiều phía, muốn giải quyết tận gốc ma túy, nhất là giới trẻ cần phải tạo nhiều cơ hội cho thanh niên tham gia cộng đồng thông qua các hoạt động của tổ chức Đoàn, Hội trong nhà trường, ở địa bàn dân cư. Ngoài ra, cần xây dựng cho thanh niên giá trị chuẩn về nhân cách để họ nhìn vào đó điều chỉnh hành vi cho phù hợp. Thêm nữa sự giáo dục nhân cách từ gia đình đóng vai trò rất quan trọng, nếu hình thành nhân cách nền tốt từ nhỏ, khi lớn lên sẽ khó bị lệch chuẩn hơn.          

 Thanh Duyên