Trách nhiệm nhà báo với mạng xã hội

                

Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức tọa đàm “Nhà    báo và mạng xã hội”. Ảnh: Internet

 Tăng mối tương tác

Mạng xã hội đã và đang thực sự trở thành một yếu tố rất quan trọng trong việc thu hút sự tương tác, số người sử dụng, cũng như trở thành một nguồn tin quan trọng cho các cơ quan báo chí. Nhiều cơ quan thông tấn báo chí, nhất là báo điện tử đã sử dụng mạng xã hội và trang fanpage để tăng mối tương tác giữa tòa soạn và bạn đọc, là kênh quảng bá hữu hiệu cho báo chí. Đồng thời, các phóng viên, nhà báo sử dụng mạng xã hội như: facebook, twitter, Instargram… để chia sẻ thông tin cho nhau. Và theo sự phát triển đó, đây là nguồn cung cấp tin, bài cho độc giả với nhiều chủ đề mới nhằm thu hút bạn đọc. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng có không ít ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống báo chí, đặc biệt những tờ báo gánh vác nhiệm vụ chính trị, định hướng người đọc. Thực tế thời gian vừa rồi, trên mạng xã hội đã tồn tại vô vàn những thông tin không được kiểm soát, được nhiều người chia sẻ, hưởng ứng trong đó có các nhà báo. Những thông tin như vậy đã gây hệ lụy không nhỏ với sự ổn định trong xã hội. Vậy chuẩn mực và trách nhiệm của nhà báo khi tham gia mạng xã hội được quy định như thế nào, cụ thể là gì?.  Bộ quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam được ban hành,  có hiệu lực gần 2 tháng nay như một lời cảnh tỉnh người làm báo chân chính, có đạo đức nghề nghiệp thì khi tham gia mạng xã hội phải giữ mình, có tâm sáng, lòng trong. 

Trách nhiệm xã hội

Theo Hội Nhà báo Việt Nam, sau một năm thực hiện Luật Báo chí 2016 và 10 Điều Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam, bên cạnh những kết quả tích cực, đáng ghi nhận, cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế, có những vấn đề mới phát sinh cần được cập nhật, bổ sung để giúp cho hội viên, nhà báo xác định rõ hơn trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ của nhà báo khi tham gia mạng xã hội, đồng thời giúp Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp người làm báo các cấp tham chiếu, làm cơ sở xử lý những sai phạm trong thực tiễn. Đặc biệt, khi Luật An ninh mạng vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV với tỷ lệ 86,86% đại biểu tán thành và đã chính thức đi vào cuộc sống. Điều đó chứng tỏ sự quan tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội đối với vai trò hết sức quan trọng của mạng xã hội trong đời sống xã hội nói chung và đời sống báo chí nói riêng, đặc biệt trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0. Đối với nhà báo, ngoài Luật Báo chí đã quy định cơ bản, đầy đủ về hành lang pháp lý, về quyền và nghĩa vụ thì vẫn còn có những điều luật pháp không thể quy định hết được. Có những điều luật pháp không cấm nhưng đạo đức thì không cho phép. Đơn cử như có những bình luận, nhận xét trên mạng xã hội chưa thể truy cứu về luật pháp nhưng về đạo đức thì người ta thấy không ổn. Trước một vấn đề nhạy cảm, nhà báo có nên đưa tin hay không đưa tin, đưa ở mức độ nào, phân tích khía cạnh nào thường phụ thuộc vào chủ quan của người cầm bút, liên quan trực tiếp đến đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Đó là chưa nói đến chuyện, trong thời gian qua, có những nhà báo đã dùng nghề nghiệp để trục lợi. Đã có một số vụ việc đau lòng khi một số cá nhân dùng danh nghĩa nhà báo để "tống tiền" đã bị phát giác. Hoặc có không ít trường hợp làm báo chụp giật theo kiểu "sáng đăng, trưa gặp, chiều gỡ" như nhận định của Ban Tuyên giáo Trung ương. Tất nhiên, có những vụ việc gỡ bài do đưa thông tin ẩu, sai và chưa được kiểm chứng, song cũng có những trường hợp gỡ bài là do "tiếng gọi từ lợi ích" không chính đáng, mà dư luận xã hội đánh giá có động cơ vụ lợi. Có quan niệm cho rằng báo chí là “quyền lực thứ tư”, nhưng thử hỏi quyền lực ấy có mang tính xây dựng, hướng con người đến chân – thiện – mỹ, ngợi ca những tấm gương điển hình, nỗ lực vượt khó trong điều kiện rất khó khăn để tạo sự lan tỏa trong xã hội. Cá biệt, có những thông tin trên mạng xã hội chỉ chăm chăm khai thác đời tư của người khác, đưa những vấn đề, sự kiện chưa được kiểm chứng. Với vô vàn những lời bình luận ác ý, thậm chí xúc phạm người khác một cách vô cớ, trong khi cơ quan chức năng chưa có kết luận cụ thể. Vấn đề cốt yếu ở đây là người làm báo phải nhận thức rõ thông tin mình đưa trên mạng xã hội có lợi - hại gì cho cộng đồng. Ở môi trường mạng đầy rẫy những thông tin giả, với tốc độ lan truyền chóng mặt, đòi hỏi người làm báo phải thận trọng, tỉnh táo để có quyết định hợp lý, hợp thời.   

Như Nguyễn