Đấu thầu qua mạng: Bình Thuận đã đạt 100%

Vì sao nhà thầu địa phương thắng thế?

Mấy ngày qua, có tin loan rằng các nhà thầu địa phương tại Bình Thuận thắng thế trong các gói thầu xây lắp tại địa phương. Câu chuyện “doanh nghiệp quen” ở các huyện, thị, thành phố bị xới lên như những năm trước, khi Bình Thuận chưa tham gia hoặc đang trong thời gian thực hiện lộ trình đấu thầu qua mạng. Tuy nhiên, hầu hết các gói thầu xây lắp này diễn ra trong năm 2023, năm đánh dấu Bình Thuận có nhiều gói thầu nhất tính từ năm 2016 đến nay và cũng là năm có 100% gói thầu trong hạn mức đều áp dụng hình thức đấu thầu qua mạng. Qua đó cho thấy doanh nghiệp tại tỉnh, cụ thể hơn là tại địa bàn huyện, thị, thành phố trúng phần lớn các gói thầu xây lắp ở chính nơi đó. Đặt trong tình hình đều đấu thầu qua mạng, tức công khai, minh bạch mọi thông tin về dự án, kế hoạch lựa chọn nhà thầu, thông báo mời thầu, hồ sơ mời thầu…trên Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia theo quy định thì ít nhiều cho thấy doanh nghiệp địa phương có nhiều lợi thế cho cạnh tranh. Vì chỉ cần một cú nhấp chuột, các nhà thầu trên cả nước đều có thể biết được các thông tin mời thầu của tất cả các gói thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu. Và nếu quan tâm, họ có thể tham dự thầu ở bất kỳ địa phương nào trên cả nước, trong đó có Bình Thuận nên đây được ví như sân chơi có rất nhiều lựa chọn cho người tham gia. Do đó, việc 1 gói thầu được đăng tải có nhiều hay chỉ có 1 nhà thầu tham gia, ngay cả có gia hạn thời điểm đóng thầu thì theo quy định vẫn được mở thầu. Nếu đơn vị đó đáp ứng các yêu cầu hồ sơ mời thầu đặt ra thì vẫn trúng thầu và triển khai bình thường.

Theo đánh giá của Sở Kế hoạch và Đầu tư, một thực tế là các nhà thầu, các công ty xây dựng có trụ sở, cơ sở vật chất và nhân sự ở tại địa phương của gói thầu được mời thầu có nhiều lợi thế hơn so với các nhà thầu ngoài tỉnh khi tham gia đấu thầu các gói thầu xây lắp. Thể hiện qua lợi thế về cơ sở vật chất có sẵn như kho, bãi và khả năng huy động máy móc, vật tư thiết bị xây dựng, cơ sở sản xuất…trong quá trình thi công công trình. Bên cạnh là lợi thế về nhân sự như kỹ sư và nhân công ở địa phương hay quãng đường vận chuyển thiết bị vật tư đến chân công trình ngắn cũng như khả năng am hiểu về những yếu tố thuận lợi và bất lợi tại địa phương, khi thi công xây dựng công trình hơn các đơn vị ngoài tỉnh. Do đó, các nhà thầu địa phương thường có giá chào thầu thấp hơn so với các nhà thầu ngoài tỉnh. Bên cạnh, phương án, giải pháp, kỹ thuật thi công cũng tốt hơn do am hiểu về tình hình của địa phương trong quá trình đấu thầu. Do đó, tỷ lệ nhà thầu tại địa phương trúng thầu thường cao hơn so với các nhà thầu ngoài tỉnh khi tham gia đấu thầu là chuyện đương nhiên.

Hành trình đến công khai, minh bạch

Thực tế, việc đấu thầu vốn hay có những chuyện tiêu cực bằng nhiều cách thông qua cách thức hạn chế thông tin, khuất tất, giấu giếm không cho nhiều người biết, không bán hồ sơ mời thầu. Để khắc phục điều đó hướng đến công khai, minh bạch thông tin, tạo sự cạnh tranh công bằng trong đấu thầu, từ nhiều năm trước, Trung ương triển khai đấu thầu qua mạng. Bình Thuận đã triển khai áp dụng thí điểm công tác đấu thầu qua mạng từ năm 2013, được xem là khá sớm so với các tỉnh, thành trong cả nước. Tuy nhiên, trong 3 năm từ 2013 – 2015, công tác đấu thầu qua mạng chỉ dừng lại ở mức độ đăng tải thông tin về bên mời thầu, thông tin nhà thầu, thông tin kế hoạch lựa chọn nhà thầu và hồ sơ mời thầu.

Từ năm 2016, thực hiện Thông tư liên tịch số 07/2015 của Bộ Kế hoạch & Đầu tư và Bộ Tài chính, công tác đấu thầu qua mạng trên địa bàn tỉnh được tăng cường thực hiện. Từ đó, tỷ lệ đấu thầu qua mạng tăng dần qua các năm, đánh dấu bước ngoặt là năm 2020, khi đã đẩy tỷ lệ từ năm 2019 với 28,76% lên 88,18%, tương ứng có 470/533 gói thầu tham gia đấu thầu qua mạng. Sang năm 2023, đã thực hiện đấu thầu qua mạng 730/730 gói thầu với tổng giá trị gói thầu đấu thầu qua mạng là 4.478.407 triệu đồng/4.478.407 triệu đồng, đạt tỷ lệ 100%. Đây là năm có số gói thầu tham gia đấu thầu qua mạng cao nhất và cũng là năm Bình Thuận đạt chỉ tiêu đấu thầu qua mạng theo quy định tại Thông tư số 08/2022 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Theo nhận định của Sở Kế hoạch và Đầu tư, năm 2023 hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đấu thầu tiếp tục được hoàn thiện, chuẩn hóa và thống nhất giúp duy trì hoạt động đấu thầu hiệu quả, tăng cường hơn nữa tính minh bạch, cạnh tranh. Theo đó, công tác đấu thầu thời gian qua trong tỉnh được tổ chức thực hiện nghiêm túc, tuân thủ theo quy định của pháp luật công tác lựa chọn nhà thầu đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế; đã lựa chọn được các nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm thực hiện công tác đảm bảo chất lượng, tiến độ. Bên cạnh, cũng trong năm này, số văn bản kiến nghị về kết quả lựa chọn nhà thầu gửi Hội đồng tư vấn giải quyết kiến nghị do Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư thành lập tăng. Trong 7 kiến nghị mà sở đã giải quyết thì có 3 kiến nghị đúng. Sở đã có 4 quyết định xử lý với tổng số tiền xử phạt là 142,5 triệu đồng.

Bích Nghị - Ảnh N. Lân