Nhớ đậu phộng luộc

Mùa hè ở Đà Lạt kéo dài từ khoảng tháng 4 đến tháng 9 với tiết trời rất mát mẻ và dễ chịu. Do nằm ở độ cao trung bình 1.500 m so với mặt nước biển nên nơi đây có nền nhiệt chỉ từ 18 - 22 độ, không hề oi bức hoặc có cảm giác nóng hầm hập như ở các tỉnh, thành phố dưới đồng bằng hoặc ven biển như Bình Thuận quê hương tôi.

Như bao người khác, thỉnh thoảng những buổi trưa cuối tuần tôi cùng với vài đồng nghiệp cũng là người sống xa quê hương lập nghiệp ở thành phố ngàn hoa rủ nhau chọn quán cóc bình dân làm vài chai bia lạnh cho mát. Và nơi góc quán nhỏ ven đường, ký ức tuổi thơ trong tôi đã ùa về khi bạn tôi mua hai lon đậu phộng luộc của cậu bé bán dạo người miền Trung để làm mồi rai rai. Nhâm nhi ly bia, nhai mấy hột đậu phộng luộc, tôi lại nhớ về một khoảng trời mênh mông nơi quê hương còn nhiều gian khổ ở những năm thời bao cấp. Lúc đó, tuổi của tôi chừng mười bốn, mười lăm; cái tuổi mơ màng, nhiều khát vọng. Tôi nhớ, cứ chiều chiều bên hiên mái nhà tranh trống vắng, sau bữa cơm đúng nghĩa là chỉ vừa no, chứ không đủ ngon nên bao tử còn nhiều khát khao lắm. Rổ đậu phộng luộc bốc khói được mẹ đem ra là cả một bầu trời mơ mộng và hạnh phúc với những đứa trẻ vô cùng. Đậu phộng luộc lúc bấy giờ đa phần là đậu non và hạt lép; đậu già được để dành bán đi lấy tiền trang trải cho cuộc sống. Người làm ra sản phẩm chỉ ăn những hạt không thể bán được, đó cũng là thực tế chung của cuộc sống người nông dân lúc bấy giờ, thời kỳ đất nước chưa đổi mới. Để có được những hạt đậu luộc ăn cho cả nhà thì khi thu hoạch, đậu phộng được chọn ra cho vào hai cái thúng riêng. Thúng lớn đựng những hạt đậu già, căng tròn có thể đem phơi khô; một ít làm giống, còn lại để dành bán từ từ cho những khi cần thiết. Nếu không phơi thì bán luôn đậu tươi cho thương lái cung cấp đậu luộc khắp nơi trên thị trường. Còn thúng nhỏ là đựng những hạt đậu non, hạt lép; số lượng này thường chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ so với hạt già. Nếu được nhiều, thì cho bà con họ hàng xung quanh luộc ăn chơi, hoặc bán rẻ luôn cho thương lái. Nhưng để lại luộc cho cả nhà cùng ăn cho vui là chính. Ăn đậu phộng luộc như thế này trong đêm tối không đèn, không trăng thì hên ít, xui nhiều. Hên là cho vào miệng những hạt đậu, tuy nhỏ nhưng rất ngọt và béo, bùi vì nó tươi, được luộc mềm trên bếp lửa nấu bằng củi. Xui ít là cho vào miệng đậu non chỉ có nước, hạt rất nhỏ, nhưng vẫn có vị ngọt. Còn “số đen” thì cho vào miệng nguyên một mớ cát, vì hạt đậu bị kiến đục hư cát tràn vào trong, nhưng đêm tối thì không phát hiện được, một gáo nước xúc miệng là giải pháp hữu hiệu nhất lúc này. Để tránh sự xui xẻo như trên, trước khi luộc đậu mẹ thường cho vào chậu nước rửa, ngâm; những hạt đậu hư sẽ nổi lên phía trên và được vớt bỏ. Nghĩ đến đoạn bị ăn trúng đậu hư, tôi bỗng giật mình trở ngay về hiện tại; bầu trời tuổi thơ, nhiều kỷ niệm đã lướt nhanh qua miền ký ức. Nhai những hạt đậu còn nóng hổi vừa mới mua của cậu bé, nhưng vẫn có mùi hơi thiu phát ra từ lỗ mũi; bạn tôi nhăn mặt thì cậu bé vội phân trần: “Đậu này em lấy của người ta để đi bán kiếm lời, có thể đã qua một ngày và được hấp lại”, các anh thông cảm cho em. Chúng tôi im lặng nhìn cậu bé trong bộ dạng run sợ, bạn tôi nói: Không sao, em cứ đi đi, về trả lại đậu chứ đừng đi bán nữa, sẽ hại sức khỏe cho người khác. Cậu bé cảm ơn và rút lui.

Đậu phộng luộc hôm nay đã trở thành đặc sản; là món ăn có mặt khắp nơi từ thành thị đến nông thôn. Món ăn phù hợp cho mọi thành phần, mọi lứa tuổi trong xã hội. Nó vừa là món ăn chơi, nhưng lại cung cấp một lượng dinh dưỡng đa dạng và có ích cho sức khỏe con người. Theo phân tích của nhà chức năng: Đậu phộng luộc là một nguồn giàu chất dinh dưỡng. Chúng chứa nhiều protein, chất xơ, chất béo lành mạnh và các loại vitamin và khoáng chất quan trọng khác. Đậu phộng có nhiều lợi ích cho sức khỏe, tương tự như các loại hạt đắt tiền khác. Vừa tốt cho tim mạch vì có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Chúng chứa một số chất dinh dưỡng có lợi cho tim mạch như magiê, niacin, đồng, axit oleic và các chất chống oxy hóa khác như resveratrol. Đồng thời, giúp giảm cholesterol và ngăn ngừa lão hóa vì trong dầu đậu phộng có chứa một lượng phytosterol đáng kể, loại phổ biến nhất là beta-sitosterol. Phytosterol có tác dụng làm giảm hấp thu cholesterol từ đường tiêu hóa, giúp giảm nồng độ cholesterol lưu hành trong máu. Tuy nhiên, chúng ta không nên sử dụng đậu luộc đã để quá lâu sẽ tác hại nhiều cho sức khỏe, đặc biệt là đường tiêu hóa. Mùa hè sắp về, ngồi nhớ lại cuộc sống nghèo khổ lúc nhỏ ở quê; tôi thật sự khó quên bởi một cuộc sống giản dị, đơn sơ, mà thấm đẫm yêu thương trong những ngày xa nhớ.

Đỗ Văn Cường