Nhiều cơ sở sản xuất nước mắm có nguy cơ “treo lều”

“Đói” nguyên liệu

Anh Trần Thành Hưng (phường Đức Thắng) có cặp tàu chuyên hành nghề pha xúc kể: “Năm 2020, sản lượng đánh bắt cá cơm giảm nhiều so với những năm trước. Tưởng rằng năm 2021, chúng tôi sẽ khai thác được mùa trở lại, không ngờ 1 năm khó khăn vì dịch, các tàu chủ yếu nằm bờ, cá cơm lại khan hiếm, chỉ đánh bắt được khoảng thời gian tháng 9, 10 rồi rời nghỉ biển cho đến nay. Theo quy luật, sau Tết Nguyên đán, sẽ có những luồng cá cơm xuất hiện dày, nhưng trời gió cộng thêm giá dầu tăng chóng mặt những tháng đầu năm nên chúng tôi không dám vươn khơi. Có một số ít tàu xuất bến cầu may, nhưng đều lỗ dầu. Hy vọng mùa cá nam năm nay luồng cá cơm sẽ xuất hiện trở lại”.

Như thường lệ, sau tết các cơ sở sản xuất nước mắm sẽ có nguồn nguyên liệu dồi dào để ủ chượp cuốn chiếu đến tháng 8 âm lịch, rồi mua đợt cá cơm khác trong vụ cá nam. Tuy nhiên, 2 năm trở lại đây, nguồn cá cơm trong tỉnh bỗng nhiên “đứt bóng”, buộc các cơ sở sản xuất nước mắm đặt hàng ở các vùng biển khác như Phú Yên, Nha Trang, Kiên Giang… nhưng nơi nào cũng không có cá. Hỏi thăm vài cơ sở sản xuất nước mắm lớn ở TP. Phan Thiết, nơi nào cũng chỉ ủ chượp khoảng 30 – 50% công suất thùng lều, dù đã cố gắng “săn” nguyên liệu giá cao ở những vùng biển khác. Vì thế, nhiều nhà lều sản xuất nước mắm truyền thống ở Phan Thiết đành “treo lều” tạm nghỉ, đợi mùa cá nam gom nguyên liệu trở lại. Tuy nhiên, việc treo thùng trong thời gian dài không phải là giải pháp hay, bởi thùng, vại để lâu sẽ bị hỏng, xuống cấp, khi muốn sản xuất trở lại phải gia cố, sửa chữa tốn nhiều chi phí… Điều này còn ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ sở sản xuất nước mắm khi không thể đáp ứng các đơn hàng ra thị trường, có nguy cơ đền hợp đồng, thậm chí đóng cửa. Chưa kể, nguyên liệu hiếm, dự báo thời gian tới sẽ tăng giá trong khi giá thành phẩm không tăng, làm hiệu quả kinh doanh thấp khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất nước mắm lao đao.

Chủ một cơ sở nước mắm ở phường Phú Hài cho biết, sau những lùm xùm quanh nước mắm truyền thống chứa hàm lượng histamine độc hại, đã được các chuyên gia cũng như ngành chức năng phủ nhận thông tin đó không đúng sự thật, từ năm 2019 người tiêu dùng đã quay trở lại sử dụng nước mắm truyền thống, nên nhu cầu tiêu thụ loại mắm này tăng mạnh. Tuy nhiên, cũng từ năm đó đến nay, các cơ sở sản xuất nước mắm đều “đói” nguyên liệu để muối mắm.

Hy vọng vụ cá nam

Ông Trương Quang Hiến – Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết chia sẻ: “Từ năm 2020 đến nay, nguồn cá cơm hết sức khan hiếm. Đặc biệt, trong năm 2021 dịch Covid – 19 bùng mạnh ngay thời điểm vụ cá nam, nhiều tàu thuyền buộc nằm bờ, nên các cơ sở hụt nguồn nguyên liệu, chỉ sản xuất khoảng 50 – 70%. Thông thường, trước và sau Tết Nguyên đán sẽ có 2 đợt cá cơm phụ. Những đợt này, các cơ sở, doanh nghiệp ít nhiều cũng muối được vài trăm tấn/cơ sở, nhưng năm nay đến giờ này vẫn chưa mua được mẻ cá nào. Cơ sở của tôi mỗi năm phải muối hơn 1.000 tấn cá. Riêng năm ngoái, chỉ muối khoảng 50% công suất. Vì thế, các cơ sở sản xuất nước mắm rất hy vọng vào mùa cá nam năm nay, sẽ gom đủ nguyên liệu muối chượp cho vụ sau”.

TP. Phan Thiết hiện có hơn 100 cơ sở chế biến nước mắm truyền thống, trong đó Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết có 44 hội viên với quy mô sản xuất trung bình khoảng 20.000 tấn, tương đương 20 triệu lít/mỗi năm. Theo Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết, những năm gần đây, tình hình nguyên liệu thiếu hụt, giá cả nguyên liệu đầu vào cũng nhích dần, cùng với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường, nên sản phẩm làm ra không còn lời nhiều, khiến các nhà lều hết sức khó khăn.

Chuẩn bị bước vào vụ cá nam, không riêng gì các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất, chế biến nước mắm trong tỉnh, mà hầu hết ngư dân đều hy vọng cá sẽ về đầy khoang để bù đắp cho những thua lỗ, khó khăn mà 2 năm qua họ phải đối mặt.

MINH VÂN