Cấm nhưng vẫn cào

 Thực trạng cào nhám

Nghề cào nhám hoạt động cách đây đã 4 năm trên vùng biển La Gi, Phan Thiết. Khi mà sò nhám dần cạn kiệt thì ngư dân ở các địa phương này bắt đầu di chuyển ngư trường. Đầu tháng 10/2019 tại vùng biển Phan Rí Cửa, Hòa Phú huyện Tuy Phong bắt đầu xuất hiện nhiều tàu giã cào nhám của ngư dân La Gi, Phan Thiết, Hàm Tân hoạt động ven bờ. Mỗi ngày có khoảng 20 chiếc, hoạt động 24/24 giờ.

Nghề giã cào nhám khá đơn giản từ chiếc tàu giã cào đơn ngư dân trang bị thêm tấm lưới khoảng 10 triệu đồng, trên tàu chỉ cần từ 3 - 4 lao động và 2 can dầu là có thể đi làm. So với nghề giã cào bay thì nghề cào nhám có tính chất tận diệt rất cao. Với sự hỗ trợ từ giã cào là khung sắt dài khoảng 2m có thể cào sâu dưới tần đáy biển, kèm với tấm lưới có kích thước mắt lưới rất nhỏ đến mức tàu chạy đến đâu, khung cào quét sạch đến đó, tận thu triệt để bất cứ thứ gì mà nó đi qua, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của các loài hải sản và nguồn lợi thủy sản ven bờ. Đối tượng khai thác là các loại hải sản non (ngư dân thường gọi là con chằng chằng hay chem chép). Mỗi tàu giã cào nhám có thể cào lên đến 300 - 500 bao sò nhám. Lợi nhuận thu được từ 40 - 50 triệu đồng/ngày. Được biết, sản phẩm sò nhám được thương lái thu mua rồi bán cho các cơ sở nuôi tôm ở các tỉnh Ninh Thuận, Khánh Hòa... Nắm bắt được nhu cầu cũng như lợi nhuận cao nên hiện nay, ngoài tàu giã cào nhám của các địa phương ngoài huyện thì nhiều tàu giã cào đơn của xã Hòa Phú và Phan Rí Cửa cũng chuyển sang nghề cào nhám.

Thực ra, sò nhám đã xuất hiện tại Tuy Phong từ lâu,  cứ vào mùa sò nhám thì một bộ phận ngư dân trong và ngoài huyện tập trung ở khu vực biển Bình Thạnh và Hòa Phú để cào sò nhám nhưng ngư dân chỉ dùng dụng cụ thủ công gồm 1 cái cây và buộc tấm lưới nhỏ vào rồi kéo lui ven bờ, mỗi ngày kiếm được từ 300.000 - 500.000 đồng để làm kế sinh nhai. Nhưng năm nay, sò nhám xuất hiện dày ở vùng biển Tuy Phong (từ mũi Phan Rí Cửa kéo dài đến biển Bình Thạnh), nên các tàu giã cào cải hoán ngư lưới cụ hiện đại, tinh vi hơn để thu lợi nhuận.

Các tàu hành nghề cào nhám thực chất là nghề giã cào (lưới kéo) ven bờ thường có công suất trên dưới 90CV. Theo quy định của pháp luật, tàu cá từ 90CV trở lên chỉ được phép hoạt động, khai thác ở tuyến khơi, cách bờ biển hơn 24 hải lý, không được hoạt động ở tuyến bờ. Thế nhưng, vì lợi nhuận một số phương tiện tàu giã cào nhám vẫn ngang nhiên hoạt động trái phép cách bờ biển chỉ khoảng 500m, bám biển cả ngày lẫn đêm.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, các tàu giã cào nhám hoạt động tại vùng biển Tuy Phong không chỉ đánh bắt “tận diệt” thủy sản, mà còn gây mất mát, hư hỏng ngư lưới cụ của ngư dân ven bờ. Đồng thời trên bờ cũng hình thành nhiều băng nhóm xã hội đen, bảo kê với nhau trong việc bốc dỡ sản phẩm sò nhám từ tàu cá lên bờ, gây mất an ninh trật tự tại địa phương. 

Than thở trước thực trạng tàu giã cào nhám đánh bắt hải sản tận diệt hoành hành ở vùng biển Tuy Phong, ngư dân Đỗ Ngọc Tuấn, Phan Rí Cửa nói: “Có lần đi ra biển thả lưới đã bị tàu giã cào nhám cào hết lưới của tôi”. Cũng bức xúc về hoạt động của tàu giã cào nhám, ngư dân Huỳnh Văn Hương làm nghề đánh bắt ven bờ phản ánh: “Chúng tôi sống chủ yếu bằng nghề biển, thế nhưng tàu giã cào này hoạt động theo kiểu “tận diệt” khiến cho việc mưu sinh của những ngư dân làm nghề ven bờ ngày càng khó khăn. Do đó đề nghị lãnh đạo Nhà nước từ Trung ương đến địa phương cần nghiên cứu, phân vùng đánh bắt cho mọi ngành nghề”.

Khi bị bắt và làm việc với cơ quan chức năng, một chủ tàu hành nghề giã cào nhám của La Gi nói: “Dù biết đây là nghề cấm nhưng nếu không chuyển qua nghề cào nhám này thì bạn ghe nghỉ hết, ghe phải đậu bờ, đâu có nghề gì nữa mà làm, do các nghề khác đói quá”. Đó là những lời biện minh cho hành động sai trái của tàu vi phạm. Các tàu giã cào nhám có nhiều thủ đoạn né tránh, gây khó khăn cho cơ quan chức năng. Ông  Trần Anh Tuấn – Trạm trưởng Trạm Bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho biết: “Khi phát hiện lực lượng chức năng từ xa, các tàu cào nhám thường cắt lưới thả chìm xuống biển rồi bỏ chạy nên rất khó khăn cho việc xử lý”.

 Giải pháp nào?

Trước thực trạng trên, UBND huyện Tuy Phong đã chỉ đạo cho các ngành chức năng phối hợp với UBND các xã, thị trấn vùng biển tổ chức tuyên truyền  nâng cao nhận thức cho bà con ngư dân, vận động ngư dân chấm dứt hoạt động cào nhám, chuyển đổi ngành nghề phù hợp, đánh bắt đúng với các quy trình trên biển; đồng thời đẩy mạnh việc tuần tra kiểm soát đối với người, tàu thuyền, ngư lưới cụ; kiểm soát chặt chẽ đăng ký, đăng kiểm đối với mọi phương tiện ra vào cảng, kiên quyết ngăn chặn tàu cá hành nghề cào nhám xuất bến và bốc dỡ sản phẩm cào nhám trong khu vực quản lý; phối hợp xử lý nghiêm tàu cá hoạt động nghề cào nhám ở các địa phương khác đến khai thác trên vùng biển của huyện Tuy Phong.

“Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND huyện Tuy Phong, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đã xây dựng kế hoạch phối hợp với Trạm Bảo vệ nguồn lợi thủy sản Tuy Phong, Đồn Biên phòng Hòa Minh và bà con ngư dân tăng cường công tác phối hợp tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm nghề cào nhám; không để phát sinh thêm tàu giã cào nhám trên vùng biển Tuy Phong” - ông Lê Văn Boanh - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện nhận định và đề ra giải pháp sắp đến.

Đại úy Hồng Thế Sơn - Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Hòa Minh cũng có thái độ cương quyết: “Thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh, UBND huyện Tuy Phong, Đồn Biên phòng Hòa Minh phối hợp với Chi cục Thủy sản và các ban ngành địa phương tiếp tục tuyên truyền, vận động, giải thích về các quy định cho ngư dân hiểu và chấp hành nghiêm các quy định về khai thác thủy hải sản trên biển. Triển khai đồng bộ các giải pháp biên phòng trên biển phối hợp chặt chẽ với Trạm Bảo vệ nguồn lợi thủy sản Tuy Phong tăng cường tuần tra, xử lý kịp thời các hoạt động giã cào sai tuyến và các hành vi vi phạm khác”.

Để ngăn chặn không để tàu cá hành nghề giã cào nhám du nhập vào huyện Tuy Phong và sớm chấm dứt tàu cá hành nghề cào nhám hoạt động trên địa bàn huyện, ngoài việc các cơ quan chức năng tăng cường tuần tra xử lý trên biển, thì trên bờ cũng phải kiên quyết xử lý triệt để đối với các chủ nậu, vựa thu mua sản phẩm sò nhám này.

  Kim Anh