Khơi thông động lực cải cách gỡ khó cho doanh nghiệp

Tại kỳ họp thứ 5 đang diễn ra, Quốc hội khóa XV thảo luận và quyết định về đề xuất giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT), áp dụng với các nhóm hàng hóa, dịch vụ áp dụng mức thuế suất 10% để kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

Cần kéo dài thời gian giảm VAT

“Doanh số bán hàng của Công ty Thực phẩm Vĩnh Thành Đạt từ đầu năm đến nay giảm 20%, kênh tiêu thụ bán buôn cho các doanh nghiệp chế biến hay suất ăn công nghiệp cũng giảm đến 40 - 50%. Chưa bao giờ thị trường khó khăn như hiện nay, công ty đã cắt giảm nhiều loại chi phí và hoãn toàn bộ kế hoạch phát triển sản phẩm mới, mở rộng sản xuất nhưng cũng chỉ hòa vốn, không có lãi...”, ông Trương Chí Thiện, Tổng giám đốc Công ty cho biết.

Theo Tổng cục Thống kê (TCTK), khoảng 88.000 doanh nghiệp rời thị trường trong 5 tháng đầu năm 2023, bình quân mỗi tháng có 17.600 doanh nghiệp ra khỏi thị trường. Bên cạnh đó có 55.200 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 20,3% so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, khoảng 25.500 doanh nghiệp ngừng hoạt động và chờ làm thủ tục giải thể, tăng 34,1%; 7.300 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 6,5% so với cùng kỳ.

Kết quả khảo sát mới đây của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) cho thấy, doanh nghiệp đang trải qua bối cảnh đặc biệt khó khăn. Trong tổng số 9.556 doanh nghiệp tham gia khảo sát, có 82,3% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023, do khó khăn về đơn hàng, tiếp cận vốn vay, vướng thủ tục hành chính và nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế...

Trước thực tế trên, Ban IV đề xuất giải pháp giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp như: Kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn COVID-19, bao gồm việc giảm 2% thuế VAT đến hết năm Nhiều siêu thị khuyến mại, kích cầu tiêu dùng. 2025 thay vì chỉ hết năm 2023; tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn, xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới; đẩy nhanh việc hoàn thuế cho doanh nghiệp, tránh kéo dài như hiện nay. Đồng thời, tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay dễ dàng, thuận lợi, như: Nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực, trong đó có những khoản mục dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; không siết tín dụng với các nhóm bất động sản liên quan đến xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hạ tầng sản xuất...

“Cần giảm 2% thuế VAT với tất cả mặt hàng”, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm trọng tài Việt Nam kiến nghị. Theo ông Vũ Tiến Lộc, mọi cơ hội kinh doanh đều quý giá, trong lúc doanh nghiệp khó khăn, việc giảm thuế VAT sẽ kích cầu, giải quyết khó khăn thị trường - nút thắt lớn nhất với doanh nghiệp lúc này.

Đồng thuận với việc giảm thuế VAT, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho rằng: “Việc giảm thuế VAT để kích thích tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp là cần thiết để góp phần tăng trưởng kinh tế. Thời gian hỗ trợ giảm thuế không chỉ 6 tháng cuối năm 2023, mà nên kéo dài sang năm 2024 theo chiều hướng cân đối ngân sách, đánh giá hiệu quả chính sách”.

Không làm khó doanh nghiệp

Trao đổi với phóng viên báo Tin tức, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng: Cách hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả nhất lúc này là không tạo thêm rào cản mới, gây khó doanh nghiệp. Quốc hội, Chính phủ đang thúc đẩy các giải pháp hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp, hỗ trợ giảm thuế suất VAT, giãn thời gian nộp thuế... Các khó khăn về thủ tục hành chính và nguy cơ hình sự hóa... cần thông thoáng vào thời điểm hiện nay để hỗ trợ phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng.

Ngay trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, cũng đã có nhóm giải pháp cắt giảm thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Theo nhiều chuyên gia kinh tế, có thể thấy rõ trong cách xử lý các vướng mắc trong đăng kiểm, kiểm định xe cơ giới; vướng mắc trong thủ tục phòng cháy chữa cháy mà doanh nghiệp, người dân kiến nghị. Hay mới đây, 14 hiệp hội cùng kiến nghị về cách tính định mức chi phí tái chế... là tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam 5 tháng đầu năm 2023, giảm 14,7% so với cùng kỳ năm 2022.

“Chúng ta đã có bài học trong giai đoạn COVID-19, khi có giải pháp gia hạn thời gian nộp thuế, lúc đầu yêu cầu doanh nghiệp đến làm thủ tục gia hạn, không nhiều doanh nghiệp thực hiện. Nhưng khi chuyển sang hình thức tự động gia hạn, hiệu quả của chính sách rất tốt. Chính sách giảm 2% thuế VAT hiệu quả cao cũng từ thực thi tự động. Trong thời điểm này, tư duy xây dựng và thực thi chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như vậy cần được phát huy”, ông Phan Đức Hiếu chia sẻ.

Ngoài ra, không nên ban hành các quy định mới, làm phát sinh thêm chi phí cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong trường hợp buộc phải ban hành, thì phải có cơ chế hỗ trợ để tuân thủ quy định mới. Nhiều quốc gia có cơ chế bù đắp cho doanh nghiệp khi quy định mới tạo ra chi phí. Đơn cử, khi ban hành thủ tục mới về phòng cháy chữa cháy, một mặt rà soát, đánh giá tác động, phát hiện quy định bất lợi; mặt khác cần hỗ trợ doanh nghiệp chi phí tuân thủ hoặc tạm dừng thực hiện quy định mới song song với hoạt động rà soát; kiến nghị hoàn thuế của doanh nghiệp phải được giải quyết sớm, dứt điểm; không để doanh nghiệp thiếu tiền, phải đi vay trong khi tiền hoàn thuế tồn đọng nhiều năm...