Nhận lương hưu hay bảo hiểm xã hội 1 lần?

Người lao động làm thủ tục nhận BHXH 1 lần tại cơ quan BHXH tỉnh.

Giải quyết khó khăn hiện tại

Anh Trần Văn Hải (Phan Thiết) chia sẻ: “Sự ảnh hưởng dịch Covid-19, tôi phải nghỉ việc, đang làm việc thời vụ thu nhập bấp bênh không đủ chi phí sinh hoạt cho gia đình. Mặc dù 17 năm đóng BHXH bắt buộc và nhân viên BHXH giải thích đóng nối tiếp hoặc bảo lưu, nhưng tôi không thể chờ nhận lương hưu. Vì thế, tôi rút bảo hiểm 1 lần để lo chuyện hiện tại cho gia đình”.

Tương tự, chị Trần Thị Thanh Hoa và chồng, trú tại phường Phú Tài, TP. Phan Thiết đều làm việc trong ngành du lịch. Công ty cắt giảm thời gian làm việc cũng như việc chi trả lương, kinh tế hai vợ chồng anh chị gặp khó khăn. Chồng chị phải nghỉ việc để bươn chải bên ngoài. Chị Hoa nói: “Thu nhập hàng tháng bấp bênh, chồng chị không thể đóng nối tiếp hoặc bảo lưu BHXH thêm, nên phải nhận 1 lần. Với 10 năm đóng BHXH, khoản tiền này trang trải việc khác trước mắt”.

Theo BHXH tỉnh, số người lao động đến BHXH tỉnh làm thủ tục nhận BHXH 1 lần tăng mạnh từ đầu tháng 4/2021 đến nay. Nguyên nhân là do ảnh hưởng dịch Covid-19, người lao động bị mất việc làm, hiện không có nguồn thu nhập ổn định nên chờ đúng 1 năm sau để làm thủ tục nhận BHXH 1 lần. Xu hướng gia tăng nhận BHXH 1 lần đồng nghĩa người lao động rời khỏi chính sách an sinh xã hội.

Người lao động nhận BHXH 1 lần có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng sẽ bị thiệt thòi khi hết tuổi lao động. Nghĩa là mọi quyền lợi cơ bản sau này không còn. Trong trường hợp khi có điều kiện tham gia lại BHXH, người lao động sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, thời gian đóng BHXH chưa đủ trong khi hết tuổi lao động; hoặc có mức hưởng thấp do thời gian đóng ngắn; khó khăn và phụ thuộc là điều cần phải tính đến. 

Nhiều thiệt thòi

Mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%. Tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm bằng 2,64 tháng lương. Sau 1 năm không làm việc, không tham gia BHXH, người lao động có thể hưởng BHXH 1 lần với mức hưởng bằng 1,5 tháng lương cho mỗi năm tham gia BHXH trước năm 2014 và 2 tháng lương cho mỗi năm tham gia từ năm 2014 trở đi. Với nhận BHXH 1 lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Thêm vào đó, nhận bảo hiểm 1 lần thì người lao động không được cấp thẻ BHYT miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT. Khi nhận BHXH 1 lần, người lao động sẽ mất cơ hội hưởng lương hưu, không có gì đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già và trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội.

Trong thời gian bảo lưu BHXH, chẳng may người lao động qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến chết (nếu là vợ, chồng hoặc cha mẹ đã hết tuổi lao động, không có thu nhập hoặc thu nhập thấp hơn mức lương cơ sở). Trường hợp nhận trợ cấp tuất 1 lần, thì mức trợ cấp được tính như BHXH 1 lần.

Với người hưởng lương hưu, ngoài lương hưu, được quỹ chi trả toàn bộ tiền mua thẻ BHYT bằng 4,5% mức lương hưu, được chi trả 95% chi phí khám chữa bệnh… Theo định kỳ, trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng, nhà nước điều chỉnh tăng lương hưu tương ứng. Cụ thể, từ năm 2003 đến nay, nhà nước điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần. Mức tăng từ 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng. Khi người hưởng lương hưu qua đời, gia đình  được trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Thân nhân hưởng trợ cấp tuất hàng tháng nếu đủ điều kiện, hoặc hưởng trợ cấp tuất 1 lần với mức thấp nhất bằng 3 tháng lương hưu.

Như vậy, so với tích lũy thời gian hưởng lương hưu, thì việc nhận BHXH 1 lần sẽ thiệt thòi. Vì lương hưu là chỗ dựa vững chắc cho người lao động khi về già, khi không còn khả năng lao động tạo thu nhập.

Trang Minh