Nỗi khổ hơn 1.000 ngày kêu oan

“Bút sa gà chết”

Bà Anh là nguyên đơn trong vụ kiện yêu cầu Viện Kiểm sát nhân dân (VKS) TP. Phan Thiết bồi thường do phê chuẩn quyết định khởi tố, bắt giam và truy tố oan, sai. Có ai ngờ rằng, bà Anh từng là chủ lò hấp cá tại thị xã La Gi với gần 30 công nhân hoạt động, một thời ăn nên làm ra, nhưng chỉ gần 3 năm vướng vòng lao lý, đã phá nát cuộc sống gia đình bà. Giờ đây khi nhắc đến, mắt bà vẫn đỏ hoe vì ám ảnh. Hồi tưởng lại những ngày dài trong trại giam, bà Anh mở đầu bằng một câu nói như trách than: “Trong đó lạnh lẽo lắm. Tôi  khóc suốt, vừa sợ vừa nhớ con gái, xung quanh chỉ có 4 bức tường bí bách nhốt nỗi oan của tôi…”.

Bà Anh kể lại những ngày bị hàm oan.

“Tai họa” ập đến bắt đầu vào năm 2008. Theo lời kể của bà Anh, sau khi ly hôn, hai mẹ con bà dọn về ở chung với em họ là Bùi Thị Hồng (49 tuổi, ngụ tại phường Phú Thủy, TP. Phan Thiết). Trong thời gian này, bà Hồng có nhờ bà Anh viết giúp giấy vay mượn tiền cho Bùi Thị Thu (cũng là chị em bạn dì với Hồng và Anh), để Thu trả tiền gạo. Do đang sống chung, nể nang, nên bà Anh vô tư nhận lời. Theo lời giới thiệu của bà Hồng, bà Anh gặp ông Nguyễn Văn Hùng (66 tuổi) (một cán bộ ngân hàng tại Phan Thiết) và viết giấy vay mượn tiền ông Hùng với nội dung: “Tôi tên Bùi Thị Thu, hiện ở 50C Hùng Vương, có mượn của anh Hùng số tiền 400 triệu đồng” và ký tên Bùi Thị Thu.

Tuy chưa biết gì về bà Anh, nhưng thấy bà Anh sống cùng nhà với bà Hồng, nên ông Hùng đồng ý cho vay với lãi suất 5%/tháng. Sau đó, đến hạn nhưng không đòi được tiền lãi, lẫn gốc nên ông Hùng làm đơn tố cáo bà Anh lừa đảo và Cơ quan CSĐT (Công an TP.Phan Thiết) đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt giam bà Anh. Tại cơ quan điều tra, bà Anh khẳng định mình không liên quan đến số tiền trên, mà chỉ đóng vai trò là người viết giúp giấy vay tiền. Tuy nhiên, bà Hồng lại phủ nhận toàn bộ lời khai này. Sau đó, cáo trạng của VKS TP. Phan Thiết đã truy tố bà Anh tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và đề nghị mức án 9 năm tù giam.

Nỗi đau hàm oan…

Cho chúng tôi xem những lá thư tay viết vội mà bà Anh đã lén gửi từ trại giam ở Phong Nẫm về gia đình. Không giấu được nỗi uất ức, xót xa, bà kể lại trong quá trình lấy lời khai, vị kiểm sát viên đã nhiều lần thuyết phục bà nhận tội và bồi thường cho ông Hùng, nếu đồng ý bà sẽ được giảm án. “Do cương quyết không nhận tội nên tôi bị đưa xuống phòng biệt giam, mà nơi đây chỉ dành cho thành phần không chấp hành nội quy. Còn với tôi, họ bảo tôi là tội phạm nguy hiểm…”. Sống trong không gian vừa tối, ẩm, vừa thiếu ánh sáng, sức khỏe của bà Anh ngày càng đi xuống trầm trọng. Sau những cơn bệnh “thập tử nhất sinh”, bà được đưa đến bệnh viện để điều trị, thời gian này gia đình bà cũng chỉ được phép gửi đồ chứ không được tiếp xúc. “Dù phải chịu nhiều sức ép, nhưng tôi quyết không buông xuôi, vì tôi tin sẽ có một ngày sự thật được phơi bày, công lý sẽ đứng về phía mình” - bà Anh nói.

Trời không phụ lòng người, tại phiên tòa sơ thẩm ngày 9/4/2015, bà Hồng (lúc này đang thi hành bản án 12 năm tù tội lừa đảo tiền của vợ chồng ông Hùng) bất ngờ thay đổi lời khai, thừa nhận nhờ bà Anh viết giùm giấy vay tiền của ông Hùng, để Hồng được nhận số tiền 400 triệu đồng. Theo bà Hồng, bà từng nợ tiền ông Hùng một số tiền lớn nhưng chưa có khả năng trả, nếu đứng tên mượn tiền sợ ông Hùng không cho nên mới nhờ bà Anh. Sở dĩ trước đó bà không khai ra sự thật là do tin tưởng lời hứa của ông Hùng, yêu cầu bà phải khai theo ý ông thì sẽ được xóa nợ và bãi nại... Trước những mâu thuẫn trong lời khai của những người có liên quan, tòa án đã trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Ngày 28/10/2016, Cơ quan CSĐT Công an TP. Phan Thiết ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án và hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, do đã hết thời hạn điều tra mà chưa đủ căn cứ để chứng minh bà Anh phạm tội. Ngày được tự do, bà Anh cũng bắt đầu chuỗi ngày đau khổ của người mang tâm trạng mới ra tù, khi bị mọi người gièm pha, nghi ngại.

2 năm “gõ cửa”  đòi quyền lợi

Vì bị cáo buộc oan về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, mà bà Anh đã bị tạm giam 476 ngày và hơn 600 ngày cấm đi khỏi nơi cư trú. Quá bức xúc, bà Anh phải nhờ đến luật sư tư vấn. Liên tục trong hơn 2 năm, bà và gia đình đã cầm đơn đi “gõ cửa” các cơ quan liên quan để yêu cầu bồi thường oan sai, nhưng đều chỉ nhận lại một câu nói “chờ viện kiểm sát trả lời”.

Theo bà Anh, dù không phạm tội nhưng đi đâu bà cũng bị dòm ngó nên trong thời gian đầu, bà không thể đi làm lại và không muốn tiếp xúc với ai. “Suốt ngày tôi chỉ biết ngồi trong nhà thẫn thờ như người mất hồn, người ta nói tôi phải làm điều gì đó thì mới bị bắt, chứ công an không dễ bắt người như vậy được, họ còn đồn thổi số tiền tôi lừa đảo lên đến hàng tỷ đồng”. Mặt khác, cơ sở cá hấp lúc này gần như hư hỏng toàn bộ do ngừng hoạt động trong thời gian dài, công nhân cũng bỏ đi gần hết, còn số tiền bà vay ngân hàng để kinh doanh, nay cả gốc lẫn lãi đã lên đến 1,6 tỷ đồng. Hơn hết, do chưa được công khai xin lỗi nên không ai biết và dám làm ăn chung, cuộc sống của bà Anh gần như rơi vào bế tắc. Bà Anh chia sẻ: “Thật tình, số tiền 387 triệu đồng mà VKS TP. Phan Thiết thỏa thuận bồi thường không thấm vào đâu so với chi phí bỏ ra để “vực dậy” cơ sở kinh doanh. Chỉ tính riêng trại chế biến bị hỏng, tiền mua lại lò hơi để sấy hấp cá, vỉ sào phơi cá đã tốn gần 500 triệu đồng, đó là còn chưa kể rất nhiều khoản chi phí khác như tiền thuê người trông coi, tiền thuê mặt bằng, tiền thu lãi mỗi năm, tiền tổn hao suy kiệt về tinh thần, thể chất…”.

Dù rằng sau khi thụ lý và đưa vụ án ra xét xử, tòa án đã chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của bà Anh, nhưng có lẽ số tiền đề nghị bồi thường 1 tỷ 55 triệu đồng vẫn chưa thỏa đáng với những mất mát mà người phụ nữ này đã trải qua. Khi được hỏi về những dự định sau này, bà Anh chỉ lắc đầu: “Tôi bây giờ chỉ muốn yên ổn để an tâm sản xuất. Trước mắt, tôi cần VKSND TP. Phan Thiết tổ chức xin lỗi công khai, xem như lấy lại danh dự cho tôi, và… mong rằng đừng ai bị oan nữa”.

Khánh Chi - Kim Khánh