Tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ là Di sản văn hóa của nhân loại: Bản sắc văn hóa của người Việt

Để hiểu rõ hơn, phóng viên đã tìm đến chùa Bà Đức Sanh (phường Đức Thắng - TP. Phan Thiết), đây là một công trình kiến trúc, tôn giáo gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ tại Bình Thuận. Gặp cụ bà Nguyễn Thị Hay (90 tuổi) là Chánh hội trưởng, tên thường gọi là cô Tám Quảng, đã gắn bó 2/3 cuộc đời tại ngôi chùa này. Cô Tám Quảng rất vui vì tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ đã được thế giới vinh danh, ca ngợi về những đóng góp lớn lao của truyền thống văn hóa dân tộc. “Tùy từng vùng miền, có sự giao lưu giữa nhiều dân tộc mà tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ cũng có những khác nhau. Tuy nhiên, tất cả đều dựa trên tín ngưỡng thờ nữ thần, là hình thức thờ những người mẹ hóa thân tại các vùng đất, miền sông nước, rừng núi. Đây là những huyền thoại hoặc nhân vật lịch sử có công với nhân dân trong quá trình xây dựng, phát triển các vùng đất, được lịch sử ghi nhận và truyền tụng qua nhiều đời. Họ trở thành những nữ thần tâm linh của đời sống văn hóa của cộng đồng dân cư”.

Với niềm tin như thế mà người Việt Nam khi an cư ở đâu là họ tạo ra các địa điểm thờ cúng những con người huyền thoại ở đó. Chùa Bà Đức Sanh chính là di tích chứng minh điều này. Năm 1844, chùa Bà Đức Sanh chỉ là một thảo am làm bằng tranh, tre, lá do người Ngũ Quảng (Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Đức - nay là Thừa Thiên Huế, Quảng Nam và Quảng Ngãi) và người Hoa lập nên. Chùa Bà Đức Sanh thờ phụng “Tam vị thánh mẫu” là Vân Tiêu, Bích Tiêu và Quỳnh Tiêu (tức Mẹ sanh, Mẹ dưỡng, Mẹ độ) với niềm tin các nữ thần sẽ hiển linh, chở che, bảo bọc các thai nhi, sinh đẻ được thuận lợi, mẹ tròn con vuông; con cái sinh ra được khỏe mạnh để tiếp tục khai khẩn bờ cõi đất nước, làm ăn sinh sống ngày một phát đạt, là nơi người dân ước mong tránh khỏi loạn lạc đao binh, cầu mong bình an, hạnh phúc, ấm no cho gia đình.

Ngoài thờ phụng “Tam vị thánh mẫu”, chùa còn thờ 12 bà mụ trông coi 12 con giáp nữ và 12 bà mụ trông coi 12 con giáp nam (gọi là Thập nhị hoa nương và Thập nhị thiên can); thờ 5 bà Ngũ hành (được rước từ chùa Lương Bằng về) tượng trưng cho kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Trải qua 172 năm tồn tại, chùa Bà Đức Sanh trở thành địa điểm tâm linh, tín ngưỡng quan trọng của cư dân Phan Thiết.

Bà Tám Quảng kể: Với đức tin về việc sinh đẻ sẽ được thuận lợi mà nhiều gia đình, cặp vợ chồng hiếm muộn đã tìm đến để cầu nguyện được có con, nhiều phụ nữ khi mang thai khó sinh… cũng thường đến chùa thắp hương, cầu nguyện để sinh con dễ dàng, việc nuôi dạy con cái không thuận lợi, họ cũng đến để cầu nguyện mong được suôn sẻ.

Ngoài chức năng tín ngưỡng, chùa Bà Đức Sanh còn là công trình có giá trị về kiến trúc, nghệ thuật, lịch sử, còn lưu giữ 2 sắc phong của vua Thành Thái và vua Duy Tân, được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh vào năm 2005.

Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ tại nước ta phân bố ở nhiều địa phương, được coi như bảo tàng sống lưu giữ lịch sử, di sản, bản sắc văn hóa của người Việt. Việc thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu chính là đáp ứng nhu cầu thường nhật của nhân dân thông qua việc cầu con cái, cầu sức khỏe, tài lộc…

         

         

Đ.Hậu