Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ gặp Tổng thống Nga: Thách thức và cơ hội

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 23/10 có cuộc gặp Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton tại thủ đô Moscow, Nga. Theo giới quan sát, cuộc gặp này sẽ bị phủ bóng bởi hàng loạt các căng thẳng gần đây giữa hai nước liên quan đến các vấn đề như cuộc khủng hoảng Syria, Ukraine, cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử, và mới nhất đó là khả năng Mỹ rút khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF). Mặc dù vậy, vẫn có nhiều hi vọng về việc cuộc gặp sẽ đặt nền tảng cho Hội nghị thượng đỉnh thứ 2 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.

                

Tổng thống Nga Putin    (trái) và Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Bolton trong cuộc gặp ngày    27/6/2018 tại Kremlin. Ảnh: Sputnik

Thư kí báo chí của Điện Kremlin hôm qua cho biết, cuộc gặp giữa Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và Tổng thống Nga Putin là một cuộc gặp quan trọng. Tổng thống Putin mong muốn sẽ được nghe giải thích về một loạt các vấn đề lớn còn tồn tại giữa hai bên. Trong chuyến thăm Nga hôm qua, ông Bolton cũng đã có cuộc gặp một loạt quan chức Nga, bao gồm Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Chủ tịch Hội đồng an ninh quốc gia Nga Nikolai Patrushev.  Đây là các cuộc đối thoại cấp cao nhất giữa Nga và Mỹ, sau cuộc gặp Thượng đỉnh tại Helsinki, Phần Lan giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin vào tháng 7 vừa qua.

Có thể nói cuộc gặp giữa Tổng thống Nga và Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ lần này được đánh giá là khá căng thẳng, trong bối cảnh hai nước đối mặt với nhiều vấn đề còn bất đồng. Bên cạnh cuộc chiến Syria, Thỏa thuận hạt nhân Iran, tình hình trên bán đảo Triều Tiên và cuộc chiến chống khủng bố, việc Mỹ mới đây tuyên bố khả năng rút khỏi Hiệp ước lực lượng hạt nhân tầm trung  phủ bóng đen lên cuộc đối thoại lần này. Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo rút khỏi Hiệp ước INF với cáo buộc Nga vi phạm các điều khoản trong thỏa thuận này. Tuy nhiên, phía Nga khẳng định nước này tuân thủ nghiêm chỉnh Hiệp ước, trong khi Mỹ luôn vi phạm thỏa thuận này. Nga hôm qua cho biết sẽ có biện pháp đáp trả để khôi phục sự cân bằng quân sự nếu Mỹ rút khỏi Hiệp ước này.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh: “Chúng tôi phản đối mạnh mẽ cáo buộc rằng Nga vi phạm Hiệp ước lực lượng hạt nhân tầm trung. Nga luôn tuân thủ đầy đủ thỏa thuận. Ý định rút khỏi Hiệp ước đã gây lo ngại, vì điều này nếu trở thành hiện thực sẽ khiến cho thế giới trở nên nguy hiểm hơn. Tất nhiên, vấn đề này sẽ được nêu lên trong cuộc gặp giữa Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và Tổng thống Nga. Chúng tôi muốn lắng nghe giải thích từ phía Mỹ, vì đây là những vấn đề an ninh chiến lược”.

Thực tế việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước này không chỉ gây lo ngại cho Nga mà còn nhiều quốc gia khác, vì Hiệp ước lực lượng hạt nhân tầm trung đóng vai trò quan trọng đối với châu Âu và nền an ninh toàn cầu, khi góp phần chấm dứt Chiến tranh Lạnh, chấm dứt cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân và là một trong những nền tảng của cấu trúc an ninh châu Âu kể từ khi hiệp ước này có hiệu lực cách đây 30 năm. Cuộc gặp Bộ trưởng Quốc phòng NATO  tại Bỉ đưa ra mới đây cũng tuyên bố khẳng định tầm quan trọng của INF đối với an ninh Châu Âu và cam kết ủng hộ Hiệp ước này.Việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước cũng có khả năng tạo ra một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân toàn cầu.

Mặc dù vậy, bên cạnh những vấn đề còn tồn tại, giới quan sát cũng cho rằng đây có thể là cơ hội để Mỹ và Nga làm sáng tỏ nhiều vấn đề bất đồng. Cuộc gặp hôm nay có thể đặt nền tảng cho Hội nghị thượng đỉnh thứ 2 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông Bolton cũng có chuyến thăm Nga vào tháng 6 vừa qua và có cuộc gặp với Tổng thống Nga Putin. Một trong những kết quả lớn nhất của chuyến thăm này là một thỏa thuận về Hội nghị thượng đỉnh Nga-Mỹ tại Helsinki, Phần Lan vào ngày 16/7 vừa qua. Nga và Mỹ đều đưa ra những dấu hiệu tích cực trong việc thúc đẩy vấn đề này.

Người phát ngôn Điện Kremlin ngày 22/10 cho biết, Nga đã sẵn sàng cho một cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ thứ 2, trong khi Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton cũng không loại trừ khả năng cuộc gặp thượng đỉnh này có thể diễn ra tại Helsiki, như cuộc gặp gần đây nhất giữa hai nhà lãnh đạo. Kể cả với vấn đề Hiệp ước INF, cuộc gặp sẽ là cơ hội để hai bên lắng nghe những giải thích và đưa ra thiện chí để tìm ra giải pháp tích cực hơn. Nga cho biết sẵn sàng giải quyết các mối lo ngại của Mỹ về Hiệp ước INF.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ đợi những lời giải thích chính thức từ Mỹ, sau đó sẽ đánh giá tình hình. Trong trường hợp Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ sẵn sàng làm điều này và qua các kênh khác, chúng tôi cũng sẵn sàng có các cuộc tiếp xúc như vậy và đưa ra lập trường dựa trên các quyết định chứ không phải ý định”.

Cố vấn an ninh quốc gia  John Bolton ngày 23/10 cũng phủ nhận cáo buộc cho  rằng Mỹ đang đưa ra tối hậu thư bằng việc rút khỏi Hiệp ước vũ khí hạt nhân. Ông Bolton cũng khẳng định, Mỹ không đưa ra bất cứ quyết định triển khai tên lửa tại châu Âu nào nhằm vào Nga nếu Hiệp ước này bị hủy bỏ.

Là những cường quốc lớn chi phối trật tự an ninh toàn cầu, nhưng mối quan hệ Nga và Mỹ luôn không ngừng đối mặt với những sóng gió. Tuy nhiên, việc hai nước luôn có thiện chí đối thoại sẽ là cơ hội để tránh các bất đồng vượt quá tầm kiểm soát. Dư luận cũng đang kỳ vọng Hội nghị Thượng đỉnh thứ 2 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimia Putin nếu diễn ra, sẽ mở ra hy vọng có thể khép lại một giai đoạn khó khăn trong quan hệ hai nước.

Phạm Hà/VOV