Giữ gìn bản sắc, kiến trúc nông thôn

Phá vỡ cảnh quan thiên nhiên, cấu trúc làng xã…

Thời gian qua, lãnh đạo tỉnh, các cơ quan, ban, ngành và các địa phương trong tỉnh đã nghiêm túc thực hiện và triển khai nhiều giải pháp thiết thực, tạo được sự chuyển biến rõ nét và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác lập, quản lý quy hoạch kiến trúc nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới đã đạt được thành tựu to lớn, làm thay đổi rõ rệt bộ mặt nông thôn. Xác định được tầm quan trọng của công tác quy hoạch xây dựng trong xây dựng nông thôn mới, UBND tỉnh còn quan tâm chỉ đạo các địa phương tổ chức thực hiện công tác quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương trong việc triển khai thực hiện các hoạt động xây dựng nông thôn mới. Theo đó, đến năm 2022 toàn tỉnh có 93 xã thuộc 10 huyện, thị xã, thành phố đã hoàn thành công tác lập quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới. Sau khi các đồ án quy hoạch xây dựng nông thôn mới được phê duyệt, nhiều công trình, dự án giao thông, trường học, y tế, chợ… tại các địa phương được đầu tư mới, cải tạo, nâng cấp theo định hướng quy hoạch được duyệt, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội địa phương, bước đầu đã có sự thay đổi diện mạo của nông thôn từ khâu sản xuất, phát triển hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội.

Tuy nhiên, tại các địa phương việc triển khai quy hoạch còn hạn chế, đặc biệt việc bảo vệ phát huy không gian kiến trúc truyền thống, bảo vệ di tích văn hóa lịch sử. Bên cạnh đó, quá trình đô thị hóa với tốc độ nhanh, ảnh hưởng không nhỏ đến các vùng ven đô, vùng nông thôn, dẫn đến sự thay đổi về mặt xã hội, văn hóa, lối sống ở nông thôn nhanh chóng tác động đến các vấn đề xây dựng. Nhiều khu cận các đô thị phát triển tự phát, khu vực nông thôn, kiến trúc ngày càng mất bản sắc truyền thống, pha tạp, không phù hợp với cảnh quan tự nhiên, cấu trúc làng, xã và yêu cầu phòng chống thiên tai, các giá trị kiến trúc truyền thống chưa được chú trọng kế thừa và phát triển. Bên cạnh đó, sự biến đổi trên khá manh mún và tự phát. Đó là việc đầu tư xây dựng nhà ở, nhà xưởng sản xuất, nơi giới thiệu bán sản phẩm tại khu trung tâm… thường không đồng bộ, hoàn chỉnh trong nhiều năm, dẫn đến phần lớn các không gian văn hóa làng truyền thống trong quá trình phát triển đã rơi vào tình trạng biến đổi cấu trúc, phá vỡ không gian. Ngoài ra, các hoạt động sang nhượng, cắt chia thửa đất ở cùng với bê tông hóa trong xây dựng nhà ở mới xen cấy tự phát trong làng xã truyền thống làm thay đổi cấu trúc không gian kiến trúc trong làng xã các dân tộc truyền thống phá vỡ cảnh quan thiên nhiên, cấu trúc làng xã…

Lập quy hoạch phù hợp với việc xây dựng nông mới

Để nâng cao công tác quản lý, phù hợp và thể chế hóa định hướng lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về kiến trúc với mục tiêu là xây dựng nền kiến trúc Việt Nam hiện đại, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc kế thừa và phát huy giá trị di sản kiến trúc truyền thống, phù hợp với điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội… Thủ tướng Chính phủ chỉ thị các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm. Để thực hiện tốt chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, đòi hỏi các ngành, địa phương phải thường xuyên rà soát, đánh giá việc lập và thực hiện quy hoạch. Tiếp tục nghiên cứu, ban hành các văn bản hướng dẫn các địa phương trong công tác quy hoạch xây dựng và quản lý kiến trúc nông thôn trong giai đoạn 2021 - 2025. Tăng cường kiểm tra, thường xuyên rà soát, đánh giá việc lập và thực hiện quy hoạch để kịp thời khắc phục những hạn chế, khiếm khuyết trong công tác quy hoạch xây dựng và quản lý kiến trúc nông thôn mới. Tập trung hoàn thiện hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn, cập nhật các vấn đề mới để nội dung phù hợp với yêu cầu thực tiễn cho từng vùng nông thôn trong bảo tồn và tôn tạo di sản, di tích, kiến trúc cảnh quan điểm quần cư nông thôn, tiêu chuẩn nhà ở nông thôn mới. Nghiên cứu, bổ sung các thiết kế mẫu các công trình dịch vụ tiện ích cộng đồng, đặc biệt với các vùng miền đặc trưng như: vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số với rất nhiều khó khăn và đặc thù riêng. Đặc biệt là nghiên cứu và đề xuất các mẫu kiến trúc nhà ở vùng nông thôn, trong đó tập trung vào các mẫu nhà có quy mô vừa và nhỏ, khai thác tốt nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, ứng dụng được những công nghệ và vật liệu mới giúp giảm giá thành xây dựng phù hợp với khả năng kinh tế của đại bộ phận người dân nông thôn. Hướng tới các mẫu nhà hiện đại, tiệm cận với các tiêu chuẩn sống của đô thị, nhưng kế thừa các nét kiến trúc truyền thống tiêu biểu và đặc biệt bền vững, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường…