Thực trạng
Theo nguồn thống kê 17 xã, thị trấn huyện Hàm Thuận Bắc (HTB), diện tích quỹ đất 5% hiện đang quản lý trên địa bàn huyện hơn 315 ha. Trong đó các xã đã ký hợp đồng cho hộ dân thuê đất hơn 296 ha; giao ban chỉ huy quân sự các xã tăng gia sản xuất gần 11 ha; diện tích đang để trống nằm rải rác các xã chưa cho thuê gần 8 ha. Trong quá trình quản lý đất đai qua các thời kỳ, số liệu diện tích quỹ đất 5% ngày càng giảm, phát sinh tranh chấp, khiếu nại, khó khăn cho công tác quản lý. Trong cuộc họp trực tuyến với Sở Tài nguyên & Môi trường đầu năm nay, lãnh đạo Phòng Tài nguyên & Môi trường HTB cho hay, nguyên nhân từ khi thành lập quỹ đất 5% không được xác định thành khu vực tập trung, còn để nhỏ lẻ, xen kẽ trong các khu dân cư; công tác lập hồ sơ quản lý có nơi còn lỏng lẻo. Qua đó một số hộ sử dụng đất 5% nhưng không ký hợp đồng thuê đất, sử dụng sai mục đích, thay đổi chủ sử dụng (cho con cháu), thay đổi thông tin số thửa, diện tích… Các thông tin này không được cập nhật, lập hồ sơ kịp thời để một số hộ dân sử dụng thời gian dài, có biểu hiện không thừa nhận đang sử dụng đất 5%, không ký hợp đồng thuê đất. Có trường hợp người dân khiếu nại, khởi kiện, trong khi cơ quan nhà nước không đủ hồ sơ chứng minh buộc phải công nhận cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người bao chiếm sử dụng đất…
Giải pháp
Để chấn chỉnh tình trạng này, từ năm 2021, UBND huyện Hàm Thuận Bắc đã chỉ đạo tăng cường quản lý đất công, nhất là quỹ đất 5%. Qua đó Phòng Tài nguyên & Môi trường HTB đã phối hợp 17 xã, thị trấn trong huyện rà soát đối chiếu hồ sơ địa chính giữa các thời kỳ thực hiện thủ tục kê khai đất đai theo quy định; cập nhật đưa vào số liệu thống kê, kiểm kê đất đai định kỳ. Các địa phương củng cố hồ sơ thuê đất đảm bảo tính pháp lý chặt chẽ theo quy định tại khoản 3, Điều 132 Luật Đất đai năm 2013 đối với hợp đồng thuê đất đã hết thời hạn; diện tích ký hợp đồng hiện nay thay đổi đối tượng sử dụng, thông tin thửa đất phải được cập nhật, điều chỉnh. Các xã cũng thường xuyên kiểm tra để đảm bảo đất 5% cho thuê sử dụng đúng mục đích; xây dựng kế hoạch quản lý đưa quỹ đất 5% còn đang để trống vào sử dụng, cho thuê theo quy định. Huyện giải quyết dứt điểm, thu hồi lại đất đối với các trường hợp: hộ dân không chịu ký lại hợp đồng đã hết hạn nhưng vẫn tiếp tục sử dụng, các hộ tự ý sử dụng đất sai mục đích đất.
Mới đây, lãnh đạo Phòng Tài nguyên & Môi trường Hàm Thuận Bắc đề xuất, để thuận lợi trong công tác quản lý đất đai, trong đó có đất 5%, kiến nghị Sở TN & MT tham mưu đo đạc lập hồ sơ địa chính theo Đề án 920 đối với 8 xã còn lại của huyện. Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai huyện khai đăng ký đất đai diện tích 5% do UBND các xã, thị trấn, cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai để quản lý đúng quy định. “Đặc thù quỹ đất 5% phần lớn manh mún, nhỏ lẻ, điều kiện sản xuất khó khăn, kiến nghị Sở Tài chính hướng dẫn thủ tục đấu giá thuê đất 5%, đơn giá cho thuê đất, hình thức thu tiền, quản lý tiền thuê đất 5% phù hợp với thực trạng, theo quy định pháp luật”, vị lãnh đạo đất đai Phòng Tài nguyên & Môi trường Hàm Thuận Bắc nói.