Mỹ chi 1 tỷ USD đối phó với cuộc khủng hoảng trứng

Nguồn cơn khiến giá trứng tăng gấp 3 tại Mỹ

Trước đại dịch Covid-19, người dân Mỹ đã quen thuộc với mức giá trứng ổn định khoảng 1,55 USD cho 1 tá trứng. Nhưng hiện nay, 1 tá trứng ấy lại có mức giá lên tới 4,95 USD, tăng gấp 3 lần. Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ, giá trứng có thể sẽ còn tiếp tục tăng trong nhiều tháng tới.

Dịch cúm gia cầm với các đợt bùng phát rải rác cuối năm ngoái và đầu năm nay vẫn là nguyên nhân chính khiến giá trứng tăng mạnh. Theo giới khoa học Mỹ, đối với gia cầm, gà mái đẻ là nhóm dễ bị nhiễm virus nhất, có thể lây lan trong cả đàn sau chỉ vài ngày.

Giá trứng tại Mỹ liên tục tăng cao, khiến các cửa hàng bán lẻ gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ảnh: Getty

Trong những tháng đầu năm nay, tại Mỹ đã ghi nhận ít nhất 35 đợt bùng phát cúm gia cầm trên 9 bang, trong đó có những bang sản xuất trứng hàng đầu như Ohio, hay Indiana. Tại Mỹ, gà mái đẻ thường đẻ trứng vào khoảng 18-20 tuần tuổi, kéo dài trong khoảng 1 năm. Vì vậy, sự gián đoạn của nguồn cung do tiêu hủy và tái đàn có thể kéo dài vài tháng đến cả năm khiến giá trứng vẫn duy trì ở mức cao sau khi dịch cúm gia cầm được kiểm soát.

Ngoài ra, một số lý do khác cũng có thể khiến giá trứng tăng trong thời gian vừa qua như là chi phí sản xuất cao hơn khi giá thức ăn chăn nuôi tăng, tiền công lao động tăng; nhu cầu tăng theo mùa, ví dụ như sắp đến dịp Lễ Phục sinh trong tháng 4; giá thành vận chuyển, bảo quản cũng tăng khi giá nhiên liệu tăng.

Mặc dù chủ yếu tự cung tự cấp về mặt hàng trứng, nhưng mới đây nhất, việc Mỹ áp thuế với hai đối tác thương mại láng giềng là Canada và Mexico và các biện pháp đáp trả của hai nước này đẩy căng thẳng thương mại lên cao có thể gián tiếp ảnh hưởng đến giá thức ăn chăn nuôi trong thời gian tới.

Có một nguyên nhân nữa cũng được đề cập đến nhưng vẫn còn tranh cãi. Đó là việc các nhà sản xuất trứng lớn nhất tại Mỹ có thể đang lợi dụng nguồn cung giảm để duy trì giá trứng cao nhằm thu lợi.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng trứng đã tăng lên trong năm 2022 và 2023 so với mức của năm 2021 nhưng giá vẫn tăng. Tính đến tháng 12 năm 2023, sản lượng trứng tồn kho bán lẻ vượt mức trung bình hơn 10% nhưng giá trứng vẫn không giảm. Các nhà sản xuất trứng không chỉ ghi nhận số lượng bán hàng tăng mà lợi nhuận cũng tăng từ 2-7 lần trong năm 2024 so với năm 2021.

Khoản tiền 1 tỷ USD sẽ được phân bổ như thế nào?

Cho đến thời điểm này, Bộ Nông nghiệp Mỹ chưa công bố thông tin chi tiết về việc phân bổ khoản tài trợ trị giá 1 tỷ USD để ngăn chặn cúm gia cầm độc lực cao, bảo vệ ngành công nghiệp gia cầm và bình ổn giá trứng.

Theo thông báo của giới chức bộ này khoản tiền trên có thể được phân bổ theo 3 lĩnh vực chính, trong đó 500 triệu USD sẽ được sử dụng để hỗ trợ thực hiện các biện pháp an toàn sinh học bảo vệ trang trại và đàn gia súc, gia cầm khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng cung cấp tư vấn miễn phí cho tất cả các trang trại gà đẻ trứng thương mại, triển khai chuyên gia đến đánh giá an toàn sinh học và khuyến nghị nhằm ngăn chặn sự lây lan qua các loài chim hoang dã. Cơ quan này cũng chi trả khoảng 75% chi phí để các trang trại ngăn chặn nguy cơ này.

Mỹ cũng sẽ dành khoảng 400 triệu USD để hỗ trợ các trang trại có đàn gia cầm bị tiêu hủy, bao gồm đẩy nhanh tốc độ tái đàn, đơn giản hóa các quy trình phê duyệt để tăng tốc độ phục hồi đàn gà đẻ trứng thương mại.

Bộ Nông nghiệp cũng có thể xem xét đề xuất các bang xóa bỏ các quy định có thể cản trở việc chăn nuôi cá thể, ví dụ như quy định của bang California yêu cầu không gian tối thiểu cho gà mái đẻ trứng hoặc đề xuất các quy định giúp các gia đình có thể nuôi gà tại sân vườn nhà mình.

Khoản tiền còn lại, khoảng 100 triệu USD sẽ được phân bổ cho việc nghiên cứu sử dụng vắc xin và các phương pháp điều trị cúm khác để giảm thiểu khả năng phải tiêu hủy cả đàn khi chỉ mới có một số ít mắc bệnh. Trong số các giải pháp được nghiên cứu có thể bao gồm nhập khẩu trứng tạm thời để đáp ứng nguồn cung ngắn hạn.

Với quy mô 1 tỷ USD và nhu cầu giảm giá ngay lập tức, giải pháp tích cực nhất là hỗ trợ cho trang trại sản xuất trứng dưới dạng thanh toán trực tiếp, dựa trên mức sản xuất hoặc số lượng gà mái đẻ. Giải pháp này có thể nằm trong khoản tài trợ 400 triệu, khuyến khích tăng sản lượng hoặc duy trì mức sản lượng, giúp ổn định và giảm giá thị trường thông qua can thiệp từ phía cung.

1 tỷ USD có thể giải quyết cuộc khủng hoảng?

Về khoản tài trợ của Chính phủ Mỹ, có thể thấy rằng khoản 500 triệu USD lớn nhất là nhằm ngăn ngừa bệnh dịch lây lan, giảm tiêu hủy hàng loạt và mang lại sự ổn định dài hạn cho ngành sản xuất trứng.

Khoản thứ hai trị giá 400 triệu nhằm hỗ trợ người chăn nuôi, bù đắp chi phí tiêu hủy và tái đàn. Đây là giải pháp mang tính trung hạn, có thể giảm giá thành sau thời gian từ 6 tháng đến một năm và tăng nguồn cung trong dài hạn. Giải pháp nhanh nhất là việc nghiên cứu nhập khẩu trứng tạm thời, có thể giúp tăng nguồn cung trong ngắn hạn và giảm giá ngay lập tức.

Tuy nhiên, giải pháp nhập khẩu trứng cũng có thể gặp nhiều khó khăn, ví dụ như các quy định về an toàn thực phẩm, hạn chế thương mại sẽ làm chậm tiến trình nhập hàng hóa có thể lên đến vài tháng. Mới đây nhất, các mức thuế quan 25% nhằm vào tất cả sản phẩm nhập khẩu từ Mexico và Canada hoặc đe dọa áp thuế sản phẩm nông nghiệp từ đầu tháng 4 tới của Chính quyền Tổng thống Trump có thế khiến giá trứng nhập khẩu khó ở mức thấp, thậm chí tương đương với mức giá tại Mỹ hiện nay. Ngoài ra, các yếu tố như giá nhiên liệu, năng lượng, chi phí vận tải gia tăng cũng có thể khiến khả năng giá trứng giảm nhanh chóng trở nên khó khăn hơn hơn.

Các biện pháp mà Bộ Nông nghiệp Mỹ đề xuất sẽ giúp tăng nguồn cung trứng, có khả năng làm giảm giá thị trường, đặc biệt là trong ngắn hạn thông qua nhập khẩu và trung hạn thông qua tái đàn. Tuy nhiên, tác động có thể không phải là ngay lập tức và những thách thức như thời gian, quy mô và động lực thị trường có thể hạn chế hiệu quả của nỗ lực này.

Ngay cả giới chức Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng nhận định thận trọng, cho rằng khoản tài trợ mới nhất này khó có thể khiến giá trứng giảm ngay lập tức nhưng có thể bình ổn thị trường trứng gia cầm trong vòng từ 3 đến 6 tháng tới. Theo đó, giá một tá trứng sẽ giảm xuống khoảng 2,5 USD trong giữa hoặc cuối quý 2 và giảm xuống 2,2 USD trong quý 3 năm nay.

Việc giá trứng liên tục tăng cao, đặc biệt là trong những tháng gần đây đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân, cũng như công việc kinh doanh của các nhà hàng, cửa tiệm.

Theo dữ liệu liên bang, chi phí trung bình cho một tá trứng loại lớn hạng A đã đạt 4,15 USD vào tháng 12/2024, tăng 14% so với một tháng trước đó.

Đến tháng 1/2025, trứng tiếp tục đội giá, tăng hơn 53% so với cùng kỳ năm ngoái. Thậm chí người tiêu dùng tại một số nơi phải trả mức giá cao tới hơn 8 USD cho một tá trứng.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cũng cảnh báo, giá trứng có thể sẽ tăng thêm 20,3% trong các tháng đầu năm nay, gây thêm áp lực lên ngân sách của các hộ gia đình.

Hiện những gia đình có tích trữ trứng trong tủ lạnh đã được xếp vào nhóm có điều kiện. Còn các doanh nghiệp trong lĩnh vực sử dụng nhiều trứng cũng phải tìm cách thích nghi với mức giá quá cao như hiện nay như thu phụ phí cho các sản phẩm có nguyên liệu từ trứng, hay hạn chế số lượng trứng cho một người mua.