Nghề thùi lùi ở Bình Thạnh

Vùng đất hanh hao với bao thăng trầm này luôn tạo cho người ta 1 cảm giác thân mật, gần gũi. Mùa gió nam bắt đầu, biển Bình Thạnh đẹp như tranh lung linh với những con sóng nhẹ vỗ bờ. Những chiếc thuyền sau thời gian đánh bắt cũng trở về biển Phước Thể. Ấy vậy là nghề thùi lùi ở Bình Thạnh bắt đầu hoạt động.

Ở Bình Thạnh người ta là gọi là nghề thùi lùi nhưng các địa phương khác người ta gọi là nghề lưới rùng hay lưới quát. Sở dĩ gọi là nghề thùi lùi là vì những ngư dân phải mang đai lưng cùng đi thùi lùi để kéo lưới. Ngày trước thì ở Bình Thạnh rất nhiều người làm nghề này nhưng hiện nay chỉ còn lại vài ba gia đình luân phiên nhau đánh bắt thường xuyên.

Nghề này đánh bắt thường vào khoảng 4h sáng, mỗi lần đánh bắt có gần 20 người cùng tham gia. Vị trí đánh bắt là khu vực biển Đồi Dương của xã Bình Thạnh. Ban đầu, khoảng 15 bạn chài là đàn ông mang lưới và các vật dụng cần thiết lên ghe ra biển thả lưới, sau đó 2 người chuyển sang ghe chèo đưa 2 đầu lưới vào bờ cho các chị em để buộc. Công việc thả lưới thường kéo dài khoảng hơn 1 giờ đồng hồ nên khi xong việc trời cũng tờ mờ sáng. Hoàn thành việc thả lưới thì tất cả những bạn chài vào bờ và bắt đầu kéo. Biển đêm gió nhẹ và lạnh vì sương xuống, chúng tôi đã cảm nhận được sự vất vả của những người làm nghề.

Mặt trời chưa kịp vươn mình nhô lên từ phía đông nhưng biển Bình Thạnh đã nhuốm đỏ một màu rực rỡ. Biển sáng ở Bình Thạnh thật đẹp và yên bình. Hàng dương xanh ngát còn tờ mờ trong sương lặng im nghiêng mình chờ gió. Biển hát rì rào, những con sóng vỗ bờ cát và miên man qua từng bước chân đang bước thùi lùi của những người kéo lưới. Nắng lên, trời xanh cao vời vợi. Những cụm mây trắng bay về làm cho vùng trời Bình Thạnh thêm sắc thắm. Biển xanh ngắt một màu mây. Ngoài khơi, những cơn gió bắt đầu thổi mạnh hơn làm sóng biển vỗ vào bờ ì oạch.

Nghề thùi lùi hay lưới rùng là hình thức khai thác thủy sản gần bờ theo phương pháp lọc nước lấy cá. Lưới có cấu tạo dạng tường lưới, chiều cao tường lưới phải lớn hơn độ sâu nước, sao cho viền chì luôn sát đáy và viền phao luôn nổi trên mặt nước. Lưới bao vây một vùng nước và kéo lưới lên bờ để thu cá, mực và các hải sản gần bờ khác. Lưới có cấu tạo tương đối đơn giản, gồm 3 bộ phận chính: Cánh lưới, thân lưới và túi lưới; cùng các bộ phận phụ như hệ thống dây kéo, que ngáng, cọc ngắn, lưới chắn. Ngoài ra còn có hệ thống dây viền để định hình nền lưới và phục vụ cho quá trình khai thác. Đánh lưới rùng không dựa vào con nước mà đánh suốt tháng quanh năm, đợi lúc nước ròng là thả lưới chừng hơn 120 phút là có thể thu lưới. Muốn thực hiện mẻ lưới thì phải có trên dưới 20 người tham gia.

Sau hơn 2 giờ kéo, phần đuôi của lưới cũng chuẩn bị vào bờ. Đây là giai đoạn quan trọng nên ai cũng vội vã, cẩn trọng phần việc của mình. Những bước chân bước thùi lùi vẫn đều nhịp cho dù không có tiếng hò dô. Biển vẫn hát lời ru của sóng, phần túi lưới chứa các loại thủy sản cũng được đưa lên bờ trong tiếng reo hò vui sướng. Có lẽ hôm nay được nhiều nên trên khuôn mặt đẫm mồ hôi đều hiện lên nét sung sướng, tươi vui.

Với chiều dài bờ biển 192 km, khí hậu ấm áp quanh năm nên Bình Thuận rất dồi dào và phong phú hải sản cho dù là ở gần bờ. Với lợi thế đó mà nghề lưới rùng ngày xưa đã trở thành 1 nghề phát triển rất mạnh ở Bình Thuận. Vì vậy có câu hát:

Gỏi nào ngon bằng gỏi cá mai

Trai nào lịch sự bằng trai lưới rùng

Gió nam thổi tạt Quán Thùng

Em còn mơ tưởng trai lưới rùng không em

Rồi thời gian trôi qua ngư dân bắt đầu đầu tư cho những phương tiện đánh bắt xa bờ thì nghề lưới rùng cũng bắt đầu mai một. Nghề thùi lùi ở Bình Thạnh chỉ đánh vào buổi sáng và thường thì chỉ đánh 1 lần trong ngày nên muốn trải nghiệm chúng ta phải đi từ sáng sớm. Không chỉ khí hậu trong lành, thoáng đãng mà biển vào buổi sáng rất đẹp.

Ngồi cùng bà con ngư dân phân loại các loại cá, mực sau nửa buổi đánh bắt, chúng tôi cảm thấy vui cùng bà con vì hôm nay kéo được nhiều hải sản có giá trị. Sau khi chủ lưới bán được họ chia thù lao cho những người bạn kéo và thêm được ít cá về làm món ăn cho bữa cơm trưa. Tuy thu nhập không cao nhưng cũng đủ trang trải cuộc sống hàng ngày và là niềm vui trong cuộc sống.