Những tấm bia ghi dấu lịch sử

                              

Bia chiến tích đặt trước UBND xã Hàm Chính.

Bia chiến thắng trước Huyện ủy Hàm Thuận    Bắc.

Hàm Chính là một trong những xã có truyền thống đấu tranh cách mạng lâu đời. Trước khi có Hiệp định đình chiến năm 1954, tháng 3/1952, 1 đại đội xung kích phối hợp với du kích xã đã phục kích diệt gọn 1 trung đội địch đang mở đường từ Bình Lâm xuống. Tấm bia chiến tích ghi nhận chiến công này được đặt bên cạnh quốc lộ 28, trước Trạm thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản nước ngọt huyện, nơi ngày xưa quân ta đã nằm phục kích giữa đồng ruộng và đánh cho địch một trận tơi tả.

Năm 1965, Mỹ đổ quân vào  Bình Thuận, huyện Hàm Thuận là địa phương có phong trào bắn máy bay sớm và khá nhất tỉnh. Phía trước, gần bên trụ sở UBND xã Hàm Chính bây giờ, có tấm bia chiến tích ghi thời điểm tháng 2/1966, lực lượng phối hợp của ta gồm Tiểu đoàn 482 tỉnh, Đại đội 450, đơn vị 430 huyện đã phục kích và tổ chức trận đánh kéo dài 30 phút. Ngoài số lượng địch bị thương và bị bắt sống, số thương vong của địch lên tới 159 lính, đốt cháy 5 xe GMC và tịch thu 3 xe. Nhưng nổi bật nhất là bắn rơi 1 máy bay địch tại trận địa. Xã còn một số bia chiến tích đặt tại các thôn Bình Lâm, Bình An, nổi bật có tấm bia ghi lại trận đánh ở thôn Ninh Thuận (tổ 7 - xóm Rơ). Trận đánh xảy ra vào mùa hè năm 1969, kéo dài 30 ngày đêm, du kích xã Hàm Chính phối hợp với du kích xã Hàm Liêm tiêu diệt 1 trung đội địch và phá hỏng 21 xe bọc thép cùng xe ủi khi địch dự tính ủi phá địa hình, thiết lập vành đai trắng.

Trong những bia ghi chiến tích ở thị trấn Ma Lâm có bia chiến tích đặt tại thôn Tầm Hưng ghi lại trận đánh tháng 3/1966 của Tiểu đoàn 482 phối hợp dân quân du kích đánh vào ấp chiến lược Tầm Hưng; sau gần 1 giờ chiến đấu, ta tiêu diệt 1 đại đội bào an, 4 trung đội dân vệ, làm tan rã bộ máy tề ấp và hệ thống tổ chức phòng vệ dân sự của địch.

Còn rất nhiều tấm bia được dựng ở các xã Thuận Minh (1), Hàm Phú (1), Hồng Liêm (1), Hàm Đức (2), Hàm Trí (3), Hàm Liêm (4), La Dạ (1) và nhiều xã khác...

Những tấm bia khắc ghi những chiến công khiến chúng ta tự hào vì sự anh dũng, có tấm bia khi dừng lại ta cần phút mặc niệm tưởng nhớ, như bia tưởng niệm đặt tại khu phố Lâm Hòa, thị trấn Ma Lâm. Bia được dựng ngay trên mồ chôn tập thể 30 đồng chí, cán bộ chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn 200C đặc công Quân khu 6 đã hy sinh trong trận đánh vào Chi khu Thiện Giáo đêm 21/3/1969. Địch đã vùi xác 30 chiến sĩ của ta dưới hố chôn này.

Xin kết thúc bằng tấm bia chiến thắng đặt trước cơ quan Huyện ủy Hàm Thuận Bắc, ghi lại trận đánh rạng ngày 8/4/1975 của quân và dân Hàm Thuận Bắc tấn công giải phóng Chi khu Thiện Giáo. Một trong những khởi đầu cho việc giải phóng Bình Thuận và miền Nam, giành độc lập, thống nhất đất nước.

Trước ngày lễ trọng đại Quốc khánh 2/9, những tấm bia khắc ghi lại lịch sử trên những con đường giúp chúng ta luôn nhớ: Phải luôn tôn trọng quá khứ và truyền thống, nếu không có quá khứ hào hùng, sẽ chẳng bao giờ có được tương lai tươi sáng. 

Hải Âu