Phát triển bền vững kinh tế biển – Nhìn từ Bình Thuận. Bài 2

Đâu chỉ có vùng nước trồi

Điều quý giá của vùng biển Bình Thuận là có đảo Phú Quý, nơi ở vị trí chiến lược về kinh tế biển, quốc phòng – an ninh, có tuyến hàng hải nội địa, tuyến hàng hải quốc tế đi qua, có tốc độ gió cùng mặt bằng đáy ven bờ rất lý tưởng cho phát triển điện gió ngoài khơi, có nhiều mỏ dầu…

Theo “Hiện tượng nước trồi trên vùng biển Việt Nam” của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam ghi nhận, biển Bình Thuận có vùng nước trồi hiếm là bởi hội tụ đầy đủ các tác động của gió mùa tây nam, chế độ dòng chảy, địa hình bờ và đáy biển, sự phân tầng nước biển, mà những vùng biển ở tỉnh khác không thể có. Thực tế, Bình Thuận có nhiều cồn cát, đồi cát ven biển lẫn các nhánh núi hướng ra biển, tạo cảnh quan thiên nhiên và các bãi tắm đẹp. Và chính những “tường thành” ven biển trên, khi trường gió mùa tây nam xuất hiện với hướng thổi song song và cắt bờ ra khơi, có cường độ khá mạnh và ổn định, đã làm cho nước biển tầng mặt ở vùng ven bờ, với nhiệt độ cao và độ muối thấp bị đẩy lùi ra khơi. Để bù vào lượng nước đã mất đi, nước có nhiệt độ thấp và độ mặn cao từ các tầng sâu sẽ trườn theo sườn dốc vào các vùng ven bờ, tương tự như ao tôm được sụt khí. Trong quá trình vận chuyển các chất mùn, các chất hữu cơ từ các lớp nước tầng sâu lên tầng mặt và dưới tác dụng của các tia bức xạ, đặc biệt là tia cực tím, các chất đó phân rã tạo thành các chất có hoạt tính mạnh, sản sinh oxy trong nước biển nhiều hơn. Từ đây, tạo ra chuỗi thức ăn dồi dào, cùng các điều kiện sinh thái môi trường thuận lợi cho sự phát triển đời sống sinh vật như: Địa hình đáy với độ gồ ghề lớn, thủy văn cường độ mạnh… đã tạo ra vụ cá nam đặc biệt với vô số hải sản như cá các loại và những loài nhuyễn thể 2 mảnh vỏ gồm sò lông, điệp quạt, bàn mai, nghêu lụa… Từ đây, góp phần xuất hiện 2 khu bảo tồn biển: Cù Lao Câu và Phú Quý cũng như trở thành 1 trong 3 ngư trường lớn của cả nước có sản lượng hải sản nhiều và chất lượng tốt.

Kinh tế biển riêng Bình Thuận

Từ đặc thù vùng biển trên, nhất là trong 10 thì có 6 huyện, thị xã, thành phố giáp biển và 1 huyện đảo, Bình Thuận có cách phát triển kinh tế biển dựa vào điều kiện riêng vốn có. 10 năm trước, khi thực hiện Nghị quyết số 09/2007 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, Bình Thuận đã đạt được kết quả đáng kể. Tuy nhiên, kết quả đánh giá tại năm 2017 ấy cho thấy còn nhiều điều chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh và yêu cầu phát triển kinh tế biển bền vững trong thời gian tới. Vì thế, khi Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ban hành thì liền đó, Tỉnh ủy đã tổ chức Hội nghị học tập, quán triệt cho đội ngũ lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh và cấp huyện. Đồng thời, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền, tổ chức tuyên truyền, phổ biến nghị quyết đến cán bộ, đảng viên và nhân dân bằng các hình thức phù hợp. Sau đó, ngày 18/1/2019, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XIII) có Chương trình hành động số 60-CTr/TU để lãnh đạo triển khai thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW dựa vào điều kiện của Bình Thuận.

Ông Trần Tới, Chánh Văn phòng Tỉnh ủy Bình Thuận cho biết, thời điểm ấy, tại nhiều cuộc họp bàn, các đại biểu phân tích, kinh tế hàng hải thay vì đứng thứ 2 như Nghị quyết 36 sẽ lui về thứ 5. Vì một thực tế, việc thu hút đầu tư các cảng tại tỉnh có trở ngại hơn các lĩnh vực khác, có thể vì địa hình ven bờ biển Bình Thuận thoai thoải chứ không sâu hoắm, lại không có các đảo gần che chắn như một số tỉnh, cùng nhiều lý do khác liên quan đến kinh tế hàng hóa nên dư địa cho phát triển không nổi bật. Tương tự, khai thác dầu khí và các tài nguyên khoáng sản, Bình Thuận không có thế mạnh về hạ tầng dầu khí nên dù trên biển có nhiều mỏ dầu nhưng trung tâm dịch vụ phục vụ cho khai thác chúng thuộc về Vũng Tàu, nhờ hệ thống cảng biển đáp ứng được yêu cầu. Trong khi đó, đánh bắt, nuôi trồng và chế biến thủy sản thì ở tỉnh đã sẵn truyền thống khai thác lâu nay cùng đặc thù có vùng nước trồi nên có thể thả cội chà thu hút cá mà không phải vùng biển nào cũng có được. Hay ngành năng lượng tái tạo, tại tỉnh hội tụ quá nhiều điều kiện thuận lợi, lại ít gió bão nên đã hình thành nhanh chóng cùng triển vọng nổi bật trong tương lai là không thể phủ nhận. Do đó, tại Chương trình hành động số 60, Bình Thuận xác định phát triển du lịch và dịch vụ biển trước tiên, tiếp đến là khai thác, nuôi trồng và chế biến hải sản rồi tới năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế mới. Tiếp theo là phát triển các khu công nghiệp, khu đô thị ven biển rồi mới phát triển kinh tế hàng hải và cuối cùng là khai thác khoáng sản biển và ven biển.

Cụ thể hóa các quan điểm, mục tiêu và định hướng chiến lược trên, sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 26/NQ-CP, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã lãnh đạo UBND tỉnh ban hành Quyết định số 912/QĐ-UBND, ngày 21/4/2020 về Kế hoạch tổng thể và kế hoạch 5 năm thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, xác định rõ 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, có lộ trình thực hiện và phân công cụ thể cho các sở, ngành và địa phương trên địa bàn tỉnh. Song song đó, cũng kiện toàn cơ quan điều phối liên ngành chỉ đạo thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Bình Thuận, nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng kiểm ngư tỉnh…

Điều đáng chú ý, nội dung phát triển kinh tế biển, ven bờ có tương đồng với kế hoạch phát triển 3 trụ cột kinh tế gồm công nghiệp, du lịch và nông nghiệp vốn đã đề cập trong phương hướng của Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2015 - 2020 và chính thức đưa vào Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bình Thuận lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2020 - 2025. Vì vậy, 3 năm thực hiện Nghị quyết 36- NQ/TW cũng là thời gian bị dịch Covid-19 hoành hành với nhiều khó khăn, trở ngại xuất hiện nhưng Bình Thuận đã thu về kết quả mà bất cứ ai một lần đến tỉnh đều cảm nhận rằng tất cả đều đang hướng về phía biển.

Chương trình hành động số 60- CTr/TU

Mục tiêu đến năm 2030, tập trung xây dựng Bình Thuận có nền kinh tế mạnh về biển của vùng duyên hải Nam Trung bộ. Cụ thể, các ngành kinh tế thuần biển đóng góp khoảng 15% GRDP toàn tỉnh; thu nhập bình quân đầu người của các huyện, thị xã, thành phố có biển và hải đảo cao gấp 1,2 lần trở lên so với thu nhập bình quân toàn tỉnh; phấn đấu 100% chất thải được thu gom và xử lý… Còn tầm nhìn đến năm 2045, Bình Thuận trở thành tỉnh phát triển kinh tế mạnh, bền vững, toàn diện, an ninh, an toàn.