Vùng đất lửa bừng sáng

Di tích lịch sử

Buổi sáng không khí mát mẻ, chúng tôi cùng nhiều vị khách các tỉnh, thành phía Bắc ngồi trong chiếc xe hiệu Samco xuất phát từ TP. Đông Hà ngược lên đường 9; có lẽ cũng như tôi, nhiều đại biểu các tỉnh vùng Tây Bắc lần đầu tiên khám phá con đường huyền thoại này. Trong kháng chiến chống Mỹ, đường 9 là con đường chiến lược nối biên giới Việt - Lào với Đông Hà. Dọc trục đường số 9 người Mỹ cho xây dựng các căn cứ quân sự, cứ điểm, lô cốt nhằm cắt chi viện của miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Tuyến đường này đã in dấu bao chiến tích lẫy lừng của quân giải phóng, đập tan âm mưu chia cắt của Mỹ ngụy, thông đường tiếp vận cho miền Nam đến ngày hoàn toàn giải phóng. Bởi vậy, ngày nay dọc theo tuyến đường huyền thoại này, cứ vài chục km chúng tôi thấy những tấm bảng ghi dấu tích lịch sử hào hùng một thời: di tích Căn cứ Carol, Làng Vây, sân bay Tà Cơn, căn cứ Đầu Mầu, Nhà trưng bày chiến thắng Đường 9- Khe Sanh. Các di tích này không chỉ thu hút những người lính cựu chiến binh thăm lại chiến trường xưa, khách đoàn theo tour DMZ tìm hiểu lịch sử, mà các cựu binh Mỹ hay khách Tây mỗi khi du lịch Việt Nam cũng tìm đến đây chiêm nghiệm.

Ngồi trên xe, phóng viên Võ Quốc, Đài PT- TH Quảng Trị chia sẻ: “Em thuộc thế hệ sinh sau 1975 nhưng rất tự hào về các di tích văn hóa lịch sử vùng đất lửa quê em. Cứ nhắc đến mỗi di tích trên đường 9 hầu như du khách nào cũng biết đến ít nhiều, bởi tiếng vang để lại. Ở đây, di tích căn cứ Làng Vây (nay ở xã Tân Long, huyện Hướng Hóa), nơi lần đầu tiên bộ đội chủ lực của ta dùng xe tăng chiến đấu trực tiếp với Mỹ ngụy, đẩy lùi các đợt phản công của địch, chiến thắng vang dội”. Cứ thế, chúng tôi tiếp tục hành trình dọc đường 9 qua các miền đất in dấu ấn lịch sử một thời như Tân Tường, Làng Vây, Tà Cơn, Khe Sanh, ngày nay thuộc các huyện Cam Lộ, Đakrông, Hướng Hóa. Ở đâu đời sống người dân đều được thay đổi, nhất là các khu thị tứ sầm uất. Nổi bật, thị trấn Cam Lộ, thủ phủ của huyện Cam Lộ trên vùng đất đỏ ba zan thay da đổi thịt; không còn dấu tích hoang tàn của một thời khói lửa. Ở đây, không chỉ trụ sở cơ quan nhà nước, trường học, trung tâm y tế rộng rãi, khang trang mà nhiều nhà dân xây tầng khang trang, đẹp đẽ nằm san sát nhau, dọc theo đường 9 qua trung tâm thị trấn; hay những căn nhà mái Thái ẩn mình giữa vườn cây trái vùng ven.

Cũng ở thị trấn Cam Lộ, chỉ cách TP. Đông Hà sầm uất khoảng 6 km về phía Tây, Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia đường 9 nằm trên vùng đồi tĩnh lặng hướng ra mặt đường, nơi tri ân hơn 9.500 anh hùng, liệt sĩ thuộc bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích, thanh niên xung phong đã từng chiến đấu, phục vụ chiến trường mặt trận đường 9, trên đất Lào trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bác tài lái chiếc Samco chở hơn 30 đại biểu hôm ấy như hiểu được tâm lý những vị khách phương xa muốn chiêm ngưỡng các di tích lịch sử nổi tiếng vùng đất lửa năm xưa, bác điều khiển chạy chậm lại đoạn qua Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia đường 9 để mọi người hướng mắt chiêm ngưỡng về nơi linh thiêng ấy.

Người bạn phóng viên dân địa phương chia sẻ thêm: “Vùng đất lửa này được giải phóng 50 năm trước vinh dự đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro đến thăm vùng đất được giải phóng tỉnh Quảng Trị (9/1973). Khi ấy, lãnh tụ Cuba đã ngược lên đường 9 đến Khu Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ở huyện Cam Lộ. Tiếp đó, vị nguyên thủ quốc gia tiếp tục đi theo đường 9 thăm Cứ điểm 241 Tân Lâm, mà Mỹ gọi là Căn cứ Carol nằm trên đồi cao, cách đường 9 đoạn qua xã Cam Thành, huyện Cam Lộ khoảng 2 km. Tỉnh Quảng Trị tổ chức kỷ niệm 50 năm sự kiện lịch sử này (9/1973 – 9/2023), có sự tham dự của ông Esteban Lazo Hernandez, Chủ tịch Quốc hội Chính quyền Nhân dân Cuba”.

Phát triển điện gió

Trục đường huyết mạch số 9, những năm sau giải phóng đã được bộ ngành Trung ương, tỉnh Quảng Trị lần lượt đầu tư vốn nâng cấp bê tông láng nhựa hiện đại, đường rộng rãi, thông thoáng, thuận tiện giao thông, phát triển kinh tế, xã hội các địa phương dọc theo tuyến đường Hành lang kinh tế Đông - Tây của Quảng Trị ngày nay. Tại Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo, khoảng 100 xe container nối đuôi chờ làm thủ tục sang Lào vận chuyển hàng hóa. Buổi trưa hôm ấy, đại diện lãnh đạo Quảng Trị đã giới thiệu với ngài Nikorndej Balankura, Đại sứ Vương quốc Thái Lan tại Việt Nam cùng các thành viên trong đoàn về vai trò, vị trí chiến lược kinh tế của Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo. Cửa khẩu này nằm trên Hành lang kinh tế Đông - Tây (đường 9) từ Việt Nam qua Lào, Thái Lan, Myanmar liên kết các tiểu vùng trong khu vực; tổng trị giá hàng hóa qua cửa khẩu khoảng 500 triệu USD mỗi năm. Tiếp đó, đoàn xe tham quan vòng về thị trấn Khe Sanh đưa khách thăm Nhà máy điện gió Hướng Tân thuộc huyện Hướng Hóa, công suất 92,4 MW. Buổi trưa ở huyện miền núi này, thời tiết thay đổi đột ngột. Mưa phùn nhẹ hạt nhưng gió giật liên hồi, ai cũng cảm thấy lạnh, co ro trong những chiếc áo mưa mỏng, đứng khép nép dưới trụ tháp quạt gió to lớn. Gió giật mỗi lúc một mạnh như bão đang đến nơi, khiến nhiều khách phương xa ái ngại, nhưng vài người ở địa phương cảm thấy bình thường. Một người trong đoàn ở Quảng Trị bảo: “Hội chứng gió Lào về mùa hè là vậy. Nhờ gió mạnh thuận tiện khai thác phong điện khu vực đồi núi phía Tây của tỉnh”. Hóa ra có khi cái bất lợi sẽ được con người biến thành có lợi cho địa phương. Đến nay, Quảng Trị đã có 19 dự án điện gió đi vào vận hành, với tổng công suất 671 MW; bên cạnh 12 dự án đang thi công; đa số các dự án nằm về phía Tây tỉnh Quảng Trị. Tỉnh này đang hướng đến nguồn năng lượng sạch, góp phần cung cấp điện lưới quốc gia.

Đề xuất đầu tư

Phát triển năng lượng tái tạo ở Quảng Trị cũng tựa như Bình Thuận tận dụng nắng gió cho phong điện. Các dự án ở Bình Thuận đã khai thác, cũng như đang xúc tiến đầu tư điện gió ngoài khơi tổng công suất rất lớn, khoảng 6.000 MW. Ông Trần Minh Hoài, Phó Giám đốc Sở Công Thương tham dự hội nghị Gặp gỡ Thái Lan khi ấy, cho biết: “Tỉnh sẽ xúc tiến phối hợp các bên liên quan Thái Lan hợp tác đầu tư các dự án năng lượng tái tạo sử dụng công nghệ tiên tiến, dự án sản xuất, lắp ráp thiết bị điện - điện tử, thiết bị phục vụ ngành năng lượng tái tạo, thế mạnh của Thái Lan”. Còn về du lịch, các di tích văn hóa lịch sử ở Bình Thuận cần được gắn kết với nhau, tạo thành tour thu hút đông đảo du khách; tựa như tour DMZ (du lịch chiến trường xưa), một sản phẩm độc đáo của Quảng Trị.