3 doanh nghiệp có giấy phép hoạt động
Trải dài ven biển thuộc 2 xã Thuận Quý, Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, mỏ titan – zircon Nam Suối Nhum diện tích hơn 515 ha do Công ty TNHH Thương mại Tân Quang Cường được Bộ Tài nguyên & Môi trường cấp phép khai thác từ cuối năm 2015, với trữ lượng 2.343.159 tấn khoáng vật nặng, công suất 117.345 tấn quặng/năm, thời hạn khai thác 23 năm. Đến nay đơn vị này đã tác động khai thác khoảng 120 ha tại 3 khai trường; tổng sản lượng khoáng sản khai thác 386.570 tấn khoáng vật quặng. Doanh nghiệp đã nộp ngân sách nhà nước lâu nay hơn 415 tỷ đồng. Tuy nhiên, năm ngoái, trong quá trình đơn vị này triển khai hạ thổ các đồi cát bãi thải rộng lớn từ trên cao xuống thấp bằng phương pháp thủy lực đã xảy ra sự cố cát bồi lấp làm 4 công nhân thiệt mạng. Công ty huy động nhân vật lực, phương tiện cơ giới trên công trường khắc phục sự cố, phối hợp chính quyền địa phương hỗ trợ gia đình các công nhân bị nạn.
Trong khi đó, mỏ titan khu vực Thiện Ái 2 tại xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình do Công ty TNHH Thương mại Đức Cảnh hoạt động khai thác từ năm 2013 đến nay, đã nộp ngân sách nhà nước hơn 11,12 tỷ đồng. Còn ở mỏ khu vực Thiện Ái tại 2 xã Hòa Thắng, xã Hồng Phong, huyện Bắc Bình được Công ty cổ phần Sản xuất Zircomnium và Titannium Hưng Thịnh bắt đầu khai thác từ năm 2020 đến nay. Doanh nghiệp cũng đã nộp ngân sách nhà nước hơn 24,24 tỷ đồng. 2 công ty Đức Cảnh và Hưng Thịnh khai thác diện tích mỏ Thiện Ái hơn 400 ha.
Với hoạt động đặc thù, khai thác diện tích rộng lớn, các hố moong sâu đãi quặng, cần phải tuân thủ chặt chẽ quy trình, kỹ thuật, đảm bảo an toàn lao động. Sự cố tại mỏ Nam Suối Nhum do Công ty TNHH Thương mại Tân Quang Cường quản lý là cảnh báo đối với các doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực này. UBND tỉnh đã chấn chỉnh hoạt động khai thác mỏ titan đối với Công ty Tân Quang Cường, tạm dừng khai thác. Đồng thời, tỉnh chỉ đạo sở ngành chức năng hướng dẫn công ty có giải pháp phù hợp khai thác, hoàn thổ, bàn giao mặt bằng thi công tuyến đường ĐT.719B, chồng lấn khu vực mỏ titan Nam Suối Nhum trước đó. Qua làm việc, kiến nghị của UBND tỉnh tại Công văn số 2103, ngày 12/6/2023, Bộ Tài nguyên & Môi trường đã có Công văn số 5951/BTNMT-KSVN, ngày 27/7/2023, đồng ý chủ trương về việc Công ty TNHH Thương mại Tân Quang Cường bàn giao diện tích đất, bàn giao mặt bằng trong khu vực mỏ titan Nam Suối Nhum sau khi hoàn thành khai thác, hoàn thổ để triển khai thi công đường ĐT.719B.
Đảm bảo an toàn lao động, môi trường mỏ
Đối với khu vực mỏ Thiện Ái tại Bắc Bình, trong lần giám sát trước đây, ông Phan Văn Đăng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị 2 công ty (Đức Cảnh, Hưng Thịnh) rằng, trong quá trình công nhân khai thác, tuyển quặng titan dưới các hố moong sâu rộng, đồi cát thải bên trên, quản lý mỏ phải bố trí đội giám sát, ứng phó kịp thời mọi tình huống, đảm bảo an toàn cho công nhân. Doanh nghiệp đặt an toàn lao động lên hàng đầu trong khai thác titan, chú ý bảo hộ lao động, chăm lo đời sống công nhân; hoàn thổ trồng cây bảo vệ môi trường sinh thái sau khai thác khoáng sản.
Đồng thời, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị lãnh đạo 2 công ty đang khai thác mỏ Thiện Ái: “Doanh nghiệp huy động nguồn vốn, ưu tiên đầu tư công nghệ chế biến sâu titan, nâng cao hiệu quả khai thác khoáng vật nặng, xuất khẩu đem lại hiệu quả cao hơn”. Tính từ trước đến nay, 3 doanh nghiệp titan được cấp phép khai thác 915 ha trên địa bàn tỉnh, nhưng chủ yếu xuất thô, chưa đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách.
Trong khuôn khổ liên quan này, trước đó, trên cơ sở kết quả rà soát của các sở ngành chức năng (Sở Tài nguyên & Môi trường, Công Thương, Nông nghiệp & PTNT…), các huyện, thị, thành phố ven biển, UBND tỉnh đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Công Thương điều chỉnh Quyết định số 1546/QĐ-TTg ngày 3/9/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan giai đoạn đến năm 2020, có xét đến năm 2030. Ngày 18/7/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 866/QĐ-TTg về việc phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050; qua xem xét một số khu vực đã được quy hoạch thăm dò, khai thác titan trước đây được đưa ra ngoài quy hoạch với tổng diện tích 4.126 ha để phát triển kinh tế - xã hội đối với các lĩnh vực khác.
Ngày 18/7/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 866/QĐ-TTg về việc phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050; qua xem xét một số khu vực đã được quy hoạch thăm dò, khai thác titan trước đây được đưa ra ngoài quy hoạch với tổng diện tích 4.126 ha để phát triển kinh tế - xã hội đối với các lĩnh vực khác.
