Thời điểm thuận lợi và đẹp nhất để tham quan đảo Phú Quý là từ khoảng tháng 4 - 10 hàng năm, đây là thời điểm biển khá êm nên sẽ thuận lợi hơn cho việc đi biển cũng như các hoạt động vui chơi trên đảo. Và Hòn Tranh cách đảo Phú Quý gần 1km, phải đi thuyền nhỏ hoặc ca nô ra Hòn Tranh nên cũng cần phải theo dõi điều kiện thời tiết và biển động để có thể di chuyển ra đó.
Sở dĩ có cái tên Hòn Tranh bởi khi xưa nơi đây có rất nhiều cỏ tranh, người dân địa phương thường hay đến nơi đây cắt về làm tranh lợp nhà. Hòn Tranh có diện tích 2,7 km2, với địa hình bí hiểm và khá “ngầu” tại đây nên Hòn Tranh đã từng được vua Gia Long chọn làm nơi lánh nạn khi bị quân Tây Sơn truy đuổi. Cho đến năm 1945, Hòn Tranh là nơi tập trung vũ khí cho người dân trên đảo khởi nghĩa giành chính quyền. Hiện nay, nơi đây đã được đưa vào làm khu an ninh quốc phòng, làm căn cứ bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Trên Hòn Tranh có miếu Trân Bắc, thờ quận công Bùi Huy Ích. Đây là một vị tướng giỏi, đã mất trên đường bảo vệ Nguyễn Ánh. Trùng hợp là tại đây đã từng có 77 cá ông dạt vào bờ. Nên bên cạnh miếu Trân Bắc còn có vạn thờ thần Nam Hải. Nơi đây rất linh thiêng và cũng thể hiện một phần tín ngưỡng của ngư dân bao đời nay. Ngoài ra, trên Hòn Tranh đi về phía Nam còn có Vũng Phật – nơi xuất hiện linh thạch trong câu chuyện tâm linh ở chùa Linh Quang hay những vết tích của núi phun trào cũng được tìm thấy trên hòn đảo này.
Hướng về phía Tây Hòn Tranh là một dải cát trắng mịn còn in đậm nét hoang sơ. Đến với Hòn Tranh như được hòa nhập cùng với thiên nhiên, đắm mình trong làn nước mát trong lành, thả hồn theo khúc nhạc du dương của biển cả, đôi khi ngơ ngẩn trước vẻ đẹp mê hồn của hoàng hôn buông xuống mặt biển. Một vẻ đẹp không kiêu sa nhưng đã đi vào lòng người từ lúc nào không hay. Hòn Tranh còn có sự hiện diện của rừng dương cùng với những cây phong ba và dứa dại, đang mơn mởn vươn những tay dài đón ánh nắng vàng và gió từ đại dương bao la thổi về.
Hòn Tranh nằm ở phía Đông Nam. Cách đảo Phú Quý gần 1km. Nên có thể dễ dàng di chuyển đến đây bằng thuyền nhỏ hoặc ca nô để ra đảo. Bạn có thể liên hệ các homestay lưu trú trên đảo Phú Quý để có số điện thoại của ca nô hoặc thuyền nhỏ để chở bạn ra Hòn Tranh.
Hòn Tranh được bao bọc bởi những dốc núi cao nên biển ở Hòn Tranh cực kỳ tĩnh lặng, nước biển xanh ngắt và trong vắt quanh năm đến nỗi có thể nhìn xuống đến tận đáy biển. Lặng biển và ngắm san hô ở Hòn Tranh rất thú vị vì san hô ở đây khá nhiều màu sắc. Cái màu nước trong của biển cả, màu xanh thẫm bầu trời, những mỏm đá lởm chởm đen do vết tích nham thạch núi lửa kết hợp lại với nhau tạo nên một bức tranh thiên nhiên của tạo hóa đầy thú vị.
Đứng trên đảo Hòn Tranh nhìn về đảo lớn, du khách sẽ thấy rừng dương xanh mướt bên dải cát trắng mịn, những ngày êm ả, dân địa phương ra đảo lại mang theo cả nồi, bếp, bắt cá, cạy hào, tự chế biến thành những món luộc, nướng tươi ngon giữa biển và cảm nhận sự sảng khoái của thiên nhiên. Một chuyến du lịch bụi rẻ tiền nhưng đầy thú vị đã đem lại cho du khách thoải mái tham quan khám phá bao điều kỳ thú của đảo Hòn Tranh.
Tô Thành Long