Khi hương vừa thu

Những đôi tên họ lưu luyến cũng được các cô cậu học trò khắc chồng lên nhau trên gốc phượng già với nét khắc run run những rung động ban đầu. Và cũng có tiếng chia tay, có ánh mắt bịn rịn còn đọng mãi đến suốt đời của những ai đó vừa đi qua cái thời đằng đẵng mài đủng quần trên ghế nhà trường. Có cậu học trò nghèo, trời xui đất khiến sao đó mà bị mẻ một mảnh răng nhỏ và không bao giờ hàn lại được, nó đánh dấu cho ngày cuối được mặc chiếc áo đồng phục… Hạ ơi! Chào nghen! Ngoài kia, hương vừa thu rồi đó!

Quả là trong làn hương phảng phất chung quanh đã có mùi hương mùa thu mộc mạc chiếm ngự.

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về”.

(Sang thu - Hữu Thỉnh)

Ừ thì thu đã về! Nhiều lúc ngồi với nhà thơ Hữu Thỉnh tôi mê mẩn nghe những cảm nhận mộc mạc từ ông. Trong cái bánh xe khổng lồ và nghiệt ngã của thời gian, tôi đã cảm nhận rõ ràng “đêm chưa nằm đã sáng”, nhưng kỳ thực thì những nỗi hoài cảm, những quay về, những hành trình ngược đến ký ức cứ muốn kéo dài thêm. Đôi khi một chút hương ổi sẻ đã làm nên “thế giới buồn” của tôi nguyên một thời áo trắng. Bởi vậy mà cứ thu là đêm nhiều nuối tiếc, đêm như cứ muốn nối thêm ra mãi! Bởi vậy mà hương thu cũng là hương thời gian!

Tôi cứ nghĩ có một tính chất tỉnh lẻ, quê mùa trong những trang văn của tôi khi dung lượng những trang viết về mùa thu quá nhiều. Tôi không thích những cuộc cãi vã trên mạng, những trào lưu ném đá hùa đang được nhiều người quan tâm. Tôi hiểu cuộc đời cũng có nhiều điều nên ngờ vực, cũng tự nhiên thôi, nhưng đơn giản vì… tôi không hợp. Khi người ta “ngốc nghếch”, thấp cổ bé miệng thì sự thông thái luôn đến với những góc nhìn từ xó tối. Tôi yêu giọt nắng mật trầm ấm trườn chậm rãi trên góc chuồng bò. Tôi nhớ sợi khói chiều lượn nhẹ từ góc bếp mái tranh chằng đụp của má tôi. Tôi đứng lặng khi có gì chùng chình trong bóng cây sương sớm. Tôi tin khi tâm hồn người ta tĩnh lặng thì hương mùa thu sẽ ngập tràn, thì hương mùa thu sẽ tạo được những khoảnh khắc thăng hoa lạ lùng. Đó không phải là những ảo ảnh hay những phết màu ngẫu hứng. Đó là khoảnh khắc chạm được mùa thu.

Chỉ có sự giản dị chân thành mới chạm đến cõi giản dị mênh mông của trời đất.

Có chuyện vui: Một ông bụng phệ, trán bóng nghe nói đến phẩm hạnh cao quý của một thiền sư thì vội tìm đến. Ông ta chìa ra trước mặt thiền sư một tấm danh thiếp tẩm hương với bảng liệt kê rất nhiều “nhà”, rất nhiều chức vụ: Nhà thơ, nhà báo, nhà nghiên cứu… giám đốc, chủ tịch… Cái cách ông ta giới thiệu bản thân xem ra cũng đầy tự hào. Đợi cho thiền sư rời mắt khỏi tấm danh thiếp, ông mới trịnh trọng nói mình đến đây là để “nghiên cứu trí tuệ thiền”. Thiền sư rót trà cho ông ta nhưng cứ rót mãi dù cốc trà đã tràn. Ông bụng phệ thấy vậy lên tiếng. Thiền sư chậm rãi đặt bình xuống và nói: Trong ông đầy những tư kiến và thành kiến. Ông không tự làm cạn “cốc trà” của mình thì không thể tiếp nhận thiền được. Đó là trí tuệ của thiền vậy.

Tự làm cạn cốc trà, làm cạn hồ nước tham sân, tư kiến của chính mình thật không đơn giản, bởi đâu phải lúc nào con người cũng tỉnh táo, chừng mực, bỏ buông. Dài dòng vậy là vì tôi muốn nói đến tuổi người khi đã vào thu, khi làn hương trí tuệ phảng phất trong tâm hồn cũng chính là lúc mình muốn buông bỏ nhiều thứ không thật cần thiết.

Mùa thu là mùa người ta quay vào bên trong, dù là kẻ ăn mày trắng tay hay một quan chức nhà cao cửa rộng cũng đều dành nhiều thời gian để tự soi, tự hiểu, tự nhận. Có những cuộc lao đi cuồng điên bất tận bởi bóng dáng hư danh, bởi của nả phù du và bởi lấp lánh vơi đầy. Có những cơn mất ngủ triền miên bởi hơn thua, được mất, giận thù. Có vô vàn những tranh giành, chiếm đoạt bằng mọi giá, tưởng đạt được điều đó mình sẽ hạnh phúc lắm, mình sẽ vinh quang tột đỉnh… Và rồi một sớm mùa thu, khi một mình ngồi ngắm từng chiếc lá rơi chợt vỡ ra trong tâm trí một sự trống rỗng, vô nghĩa hết sức. Những thứ giá trị bên ngoài mình càng lúc sẽ càng nặng trĩu bước trần ai.

Khi hương vừa thu… khi hương vừa thu… Tôi thầm gọi tên em, một làn thơm mộc mạc nồng đượm tuổi người! Mãi mỉm cười một mình khi nhớ lại chuyện cậu học trò nghèo, trời xui đất khiến sao đó mà bị mẻ một mảnh răng nhỏ và không bao giờ hàn lại được, không - bao - giờ - hàn - lại - được - nữa.