Đầu ra tro xỉ: Cần giải pháp đồng bộ

Trong buổi Đoàn giám sát của đại biểu Quốc hội tỉnh làm việc với TTĐLVT về thực hiện chính sách, pháp luật phát triển năng lượng, lãnh đạo các nhà máy đã nêu khó khăn trong việc tiêu thụ này, kiến nghị các giải pháp nhằm thúc đẩy đồng bộ tiêu thụ tro xỉ ở trung tâm năng lượng quốc gia này.

Thực trạng

Trung tâm điện lực Vĩnh Tân có quy mô hàng đầu cả nước với 3 nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) Vĩnh Tân 1, 2, 4 (4 mở rộng), với 7 tổ máy có tổng công suất 4.284 MW, chiếm tổng diện tích gần 367 ha khu vực sản xuất nhà máy và bãi xỉ than. Hàng năm, các nhà máy ở trung tâm quốc gia này đã sản xuất sản lượng điện cơ bản đáp ứng phát triển sản xuất công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam bộ, qua đó đóng góp ngân sách tỉnh khoảng 2.000 tỷ đồng, hỗ trợ kinh phí lớn an sinh xã hội địa phương, tạo việc làm cho đông đảo lao động trẻ trên địa bàn. Bên cạnh mặt tích cực ấy, các nhà máy đang tích cực đôn đáo tìm đầu ra tiêu thụ tro xỉ, bởi việc giải phóng nguồn nguyên liệu này thời gian qua vẫn còn hạn chế.

Chẳng hạn như NMNĐ Vĩnh Tân 4 trong năm vừa qua khối lượng tro xỉ tiêu thụ gần 87.580 tấn trong tổng khối lượng phát sinh hơn 154.580 tấn, tỷ lệ tiêu thụ 65%. Ông Vũ Thanh Hải, Giám đốc NMNĐ Vĩnh Tân 4 nêu khó khăn, vướng mắc: “Các nhà máy TTĐLVT cách xa các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất xi măng ở phía Bắc và phía Nam (TP. HCM, Đồng Nai), khoảng đường xa đã làm tăng chi phí vận chuyển tro bay nên khó tiêu thụ. Không như việc tiêu thụ tro xỉ ở các NMNĐ phía Bắc khá thuận lợi bởi nhiều doanh nghiệp vật liệu xây dựng sẵn sàng mua dùng làm phụ gia sản xuất vật liệu cho các công trình phù hợp; thị hiếu khách hàng ở địa phương vẫn còn e dè, nguồn nguyên liệu đạt chuẩn tro xỉ cũng chưa được các huyện ở Bình Thuận, Ninh Thuận chấp thuận để san lấp mặt bằng. Bên cạnh đó, nhà máy đã và đang tiếp tục đấu thầu tiêu thụ, xử lý tro xỉ theo hình thức nhà máy hỗ trợ nhà thầu chi phí để xử lý tro xỉ trên bãi chứa. Đã có 2 nhà thầu ký kết hợp đồng (Công ty CP Hoàng Sơn Fly Ash and Cemen, Công ty TNHH Orient Wealth). Tuy nhiên, trong năm qua, do ưu tiên các nguồn năng lượng tái tạo, giá than tăng cao, nhà máy chỉ được huy động ở mức tải thấp khả năng có thể phát; không thể đảm bảo khối lượng tro xỉ phát thải theo hợp đồng ký kết, kéo theo nhà thầu cũng không cung cấp tro xỉ cho khách hàng đúng cam kết đã ảnh hưởng đến việc ký kết tiêu thụ”.

Trong khi đó, Công ty TNHH Điện lực Vĩnh Tân 1 (Công ty BOT) chủ quản NMNĐ Vĩnh Tân 1 trong năm qua tiêu thụ hơn 1,2 triệu tấn tro xỉ, chiếm khoảng 82% so với lượng phát sinh hơn 1,47 triệu tấn. Hiện nay Công ty BOT cơ bản đã tiêu thụ, tái sử dụng tro xỉ vào các mục đích khác nhau như phụ gia xi măng, phụ gia cho bê tông. Riêng Công ty nhiệt điện Vĩnh Tân (chủ quản NMNĐ Vĩnh Tân 2) năm vừa qua khối lượng tro xỉ tiêu thụ đạt hơn 119%, gấp đôi so cùng kỳ năm trước đó. Kết quả trên nhờ công ty đã hoàn thành phương án san lấp thí điểm khu vực Hang Cò với khối lượng 387.000 tấn. “Tuy nhiên đến nay, việc tiêu thụ vẫn còn khó khăn nhất định, bởi vị trí xa các trung tâm tiêu thụ tro xỉ lớn, chi phí vận chuyển phát sinh cao; việc sử dụng vật liệu xây dựng làm từ tro xỉ than chưa được người dân địa phương đón nhận”, ông Thiên Thanh Sơn, Giám đốc Công ty nhiệt điện Vĩnh Tân chia sẻ.

Cần sự đồng bộ

Trong buổi Đoàn giám sát đại biểu Quốc hội tỉnh làm việc với TTĐLVT mới đây, ông Vũ Thanh Hải, Giám đốc NMNĐ Vĩnh Tân 4 đã nêu kiến nghị các bộ, ngành chức năng, sở ban ngành liên quan tỉnh sớm có giải pháp ưu tiên sử dụng tro xỉ đã được công nhận hợp chuẩn, hợp quy theo quy định làm vật liệu san lấp các công trình xây dựng sử dụng vốn đầu tư công, theo chỉ đạo của UBND tỉnh Bình Thuận tại Văn bản số 1694/UBND-KT ngày 2/6/2022; hướng dẫn các thủ tục liên quan để sử dụng tro xỉ thay thế vật liệu xây dựng truyền thống. Vĩnh Tân 4 kiến nghị UBND tỉnh xem xét gửi Bộ Giao thông Vận tải bổ sung công năng xuất tro xỉ cho cảng nội bộ của NMNĐ Vĩnh Tân 4 để tăng tiêu thụ tro xỉ bằng đường biển.

Trong khuôn khổ liên quan, ông Nguyễn Hữu Thông, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh ghi nhận hơn 5 năm qua, TTĐLVT cơ bản đáp ứng nhu cầu cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế, xã hội khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, trong đó có Bình Thuận. Trung tâm có nhiều giải pháp bảo vệ môi trường. Các NMNĐ Vĩnh Tân không ngừng nỗ lực trong việc xúc tiến tiêu thụ tro xỉ. Tuy nhiên, hiện nay phải nhìn nhận rằng, khối lượng tro xỉ phát sinh trong sản xuất của các NMNĐ còn lớn, trong khi việc sử dụng tro xỉ làm vật liệu xây dựng có hạn; nếu nguồn này được các huyện sử dụng làm vật liệu san lấp, đường giao thông nông thôn, giao thông nội đồng thì hướng ra khả quan. Đoàn giám sát ghi nhận các kiến nghị của 3 nhà máy TTĐLVT, tổng hợp gửi các bộ, ngành Trung ương, UBND tỉnh, sở ngành liên quan, đồng thời theo dõi việc giải quyết các kiến nghị này của các nhà máy để góp phần tiêu thụ tro xỉ hợp chuẩn. Đoàn giám sát cũng đề nghị các NMNĐVT cần tiếp tục tìm kiếm các đối tác tiêu thụ tro xỉ, đảm bảo việc lưu trữ tro xỉ tại bãi chứa không vượt quá lượng tro xỉ phát sinh trong 2 năm sản xuất, theo yêu cầu tại Quyết định số 452/QĐ-TTg (12/4/2017) của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro xỉ, thạch cao của các NMNĐ, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng.