Nhìn chung, các hộ dân di cư tự do đến tỉnh Bình Thuận đa số rất khó khăn về đời sống kinh tế, không có nhà ở và đất sản xuất. Trong những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương cũng như các cấp chính quyền trong tỉnh, tình hình ổn định dân di cư tự do trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực.
Qua 3 năm (2013 - 2015) triển khai thực hiện Chương trình bố trí dân cư theo Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ đã góp phần giải quyết chỗ ở và ổn định đời sống cho 240 hộ dân di cư tự do, ổn định tình hình an ninh trật tự tại vùng nông thôn, thực hiện tốt mục tiêu xóa đói giảm nghèo; các nhu cầu về phúc lợi xã hội như giáo dục, y tế, văn hóa,… cơ bản được đáp ứng; các hộ sản xuất nông nghiệp còn được xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong giai đoạn 2013 – 2015, đã bố trí sắp xếp ổn định cho 240 hộ dân di cư tự do vào trong 3 khu tái định cư (gồm 2 khu tái định cư mới xây dựng nêu trên và Khu dân cư Suối Giêng, xã Tân Đức, huyện Hàm Tân). Tất cả các hộ dân di cư tự do sau khi được sắp xếp ổn định vào các khu tái định cư tập trung đều được nhập hộ khẩu.
Bình Thuận đã quan tâm triển khai một số dự án phục vụ dân sinh kinh tế vùng di dân tự do (ngân sách nhà nước hỗ trợ đầu tư sau khi có Chỉ thị số 39/CT-TTg ngày 12 tháng 11 năm 2004 của Thủ tướng Chính phủ). Cụ thể: Dự án Khu dân cư Tum Le, thị trấn Lạc Tánh, huyện Tánh Linh đã sắp xếp, bố trí ổn định cho 90 hộ/360 khẩu, tổng vốn đầu tư 24,483 tỷ đồng; dự án Khu dân cư Lò To, xã Hàm Cần, huyện Hàm Thuận Nam đã sắp xếp, bố trí ổn định cho 87 hộ/348 khẩu, tổng vốn đầu tư 44,334 tỷ đồng.
Số dự án dự kiến mở mới trong năm 2016 và sau năm 2016 là dự án Khu dân cư thôn 4, xã Gia Huynh và dự án Khu dân cư Rừng Sến, xã Gia Huynh, huyện Tánh Linh. Các dự án này dự kiến bố trí cho khoảng 414 hộ/1.656 khẩu, tổng vốn đầu tư 164,126 tỷ đồng.
Một số khó khăn, vướng mắc trong công tác ổn định đời sống đồng bào di cư tự do, đó là: Các hộ dân di cư tự do đến thường sinh sống ở các khu vực biệt lập, gây khó khăn cho công tác quản lý hộ khẩu, hộ tịch và an ninh trật tự. Một số địa phương có dân di cư tự do đến chưa thực sự quan tâm chỉ đạo giải quyết, chậm phát hiện xử lý những vướng mắc. Bên cạnh đó sự phối hợp giữa địa phương và các ngành chức năng có liên quan chưa chặt chẽ, đồng bộ và kịp thời, dẫn đến tình trạng dân di cư tự do đã sản xuất và ổn định cuộc sống thì mới phát hiện, xử lý.
Nguồn vốn đầu tư phát triển để xây dựng các khu dân cư hàng năm được bố trí ít so với yêu cầu làm chậm tiến độ xây dựng, hoàn thành các khu dân cư tập trung để bố trí, sắp xếp ổn định dân di cư tự do.
Hiện nay, UBND tỉnh đang đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quan tâm kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ xem xét bố trí bổ sung nguồn vốn cho tỉnh Bình Thuận, để đẩy nhanh tiến độ thực hiện xây dựng các dự án bố trí dân di cư tự do giai đoạn tới.
HuỲnh Lê