Ký sự Tây Bắc:Thăm dinh vua Mèo ở Hà Giang

Đến 6h20, đoàn chúng tôi dừng lại ở thị trấn Quản Bạ, thỏa thích ngắm cổng trời Quản Bạ lúc bình minh, ăn điểm tâm và tiếp tục lên đường đến dinh vua Mèo Vương Chính Đức, ở  xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang -  một di tích lịch sử, kiến trúc độc đáo, được xây dựng cách đây tròn 1 thế kỷ, là một điểm du lịch nổi tiếng vùng Tây bắc mà hầu như ai cũng ước ao được một lần đến thăm.

Đến 10h20, đoàn chúng tôi đã đến cổng dinh. Cảm nhận đầu tiên của tôi khi mới tiếp cận là cái thế phong thủy rất đắc địa và hấp dẫn của dinh vua Mèo. Tọa lạc giữa một thung lũng, bao bọc chung quanh là những dãy núi cao trùng điệp như những bức trường thành thiên nhiên vững chãi muôn đời, dinh nằm trên một khu đất có hình khumkhum như mu rùa, lưng dựa vào vách núi, trước mặt là khoảng đất rộng như quảng trường, tạo cho dinh một dáng oai phong, bền vững, dễ khiến người xem  liên tưởng đến quyền lực hùng mạnh một thời của các vua Mèo.   

Bước lên khoảng trăm bậc thang bằng đá giữa hai hàng cây sa mộc xanh tươi cao vút là lên đến cổng chính của dinh. Hai bên cổng có hai câu đối bằng chữ Hán:

 “Gia tích thiện hiền nhân xuất nhập

  Môn phong lưu quý khách vãng lai”

(tạm dịch: nhà tích thiện người hiền vô ra, Cửa phong lưu khách quý lui tới).

Dinh được xây theo lối kiến trúc của vua chúa, quan quyền ngày xưa, gồm 3 phần: tiền dinh, trung dinh, hậu dinh, cao dần từ tiền đến hậu, là những dãy nhà hai tầng, liền kề, làm bằng các loại gỗ tốt nhất, mái lợp ngói âm dương. Tất cả gồm 3 dãy nhà ngang và hai dãy nhà dọc. Khoảng cách giữa các dãy nhà ngang, dọc là các khoảng sân vuông lát đá rộng chừng 100m². Những hoa văn chạm trổ ở các khung cửa, chân cột, đuôi kèo… có hình quả anh túc (thuốc phiện). Toàn bộ dinh có 64 phòng lớn nhỏ, là những chỗ làm việc, tiếp khách của “vua”; nơi ở và sinh hoạt của các thành viên trong gia đình; một số phòng là kho chứa của cải, vũ khí, thuốc phiện… Trong khu dinh thự còn có một hồ chứa nước mưa khá lớn và hồ bơi, bể tắm sữa dê...

“Nội thành” dinh có diện tích gần 1.500m², bao bọc 4 phía là các vách tường kiên cố xây bằng đá xanh, cao khoảng 2,5m và dày gần 1 m, có các tháp canh bảo vệ.

Nằm hai bên cổng chính ở phía ngoài là một số lăng mộ của gia tộc họ Vương; khu trưng bày giới thiệu sản phẩm vùng Tây Bắc và các nét văn hóa, đời sống lao động sản xuất đặc trưng của đồng bào người H’Mông. Cách dinh chừng 80 m là khu chợ phiên Tả Phìn. Chợ này mỗi tuần họp một ngày và cứ lùi dần. Nếu tuần này chợ họp ngày thứ bảy thì tuần sau họp thứ sáu và tuần sau nữa họp ngày thứ năm, nên còn gọi là chợ Lùi.

Dinh vua Mèo ngày nay có tên gọi là “Khu nhà Vương”, đã được Nhà nước  công nhận là "Di tích Quốc gia” từ năm 1993 và  đã trở thành một điểm du lịch hấp dẫn, không thể thiếu cho du khách khi đến thăm Hà Giang và Tây Bắc nói chung.

 Lê Bá Lư