Vạn Nam Nghĩa được khởi dựng vào đời vua Thành Thái năm thứ 12 (1900) để thờ thần Nam Hải (cá Voi) của cư dân vùng biển. Ngoài ra, di tích còn thờ các bậc tiền hiền, hậu hiền có công trong việc quy tụ dân cư, khẩn hoang đất đai, lập làng, dựng Vạn ngày trước. Thuở sơ khai, Vạn Nam Nghĩa được tạo dựng đơn sơ bằng mái tranh vách đất để có nơi thờ phụng thần Nam Hải và sinh hoạt tâm linh, tín ngưỡng của cộng đồng ngư dân nhằm thỏa mãn nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh, cầu mong cho cuộc sống nơi vùng đất mới được an cư, lạc nghiệp. Trải qua thời gian, đời sống kinh tế của người dân đi vào ổn định và ngày càng sung túc hơn, ngư dân trong Vạn đã đồng tâm hiệp lực góp công sức và tiền của để xây dựng lại ngôi Vạn bề thế, khang trang hơn theo lối kiến trúc dân gian truyền thống.
Hiện nay, Vạn Nam Nghĩa vẫn còn bảo lưu các giá trị như thuở mới tạo lập ban đầu, từ kiểu dáng, kết cấu, vật liệu kiến trúc, chức năng thờ phụng và tổ chức các lễ nghi, lễ hội theo tập tục truyền thống. Bên cạnh đó, di tích lưu giữ nhiều hiện vật quý gắn liền với quá trình tạo lập và tồn tại của Vạn, tiêu biểu là các bao lam, khám thờ, hương án, đại hồng chung, chiêng, trống, chân đèn, lư hương, đặc biệt là các tư liệu Hán Nôm như xà cò, câu đối, hoành phi, bài vị… chứa đựng giá trị về lịch sử, văn hóa về vùng đất và con người nơi đây.
Hàng năm tại Vạn Nam Nghĩa diễn ra 2 kỳ tế lễ chính: Lễ hội Cầu ngư chính mùa được tổ chức vào ngày 19 - 20 tháng 6 âm lịch và Lễ hội Cầu ngư mãn mùa vào ngày 19 - 20 tháng 8 âm lịch.
Tại lễ đón nhận bằng di tích lịch sử cấp tỉnh, ông Đoàn Văn Thuận – Giám đốc Bảo tàng tỉnh mong rằng UBND TP. Phan Thiết chỉ đạo Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin và UBND phường Lạc Đạo quan tâm hướng dẫn Ban Quản lý di tích xây dựng quy chế hoạt động. Đồng thời, tạo điều kiện để Ban Quản lý di tích thực hiện tốt chức năng quản lý, gìn giữ và phát huy giá trị của di tích trong việc giáo dục truyền thống, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần và tâm linh tín ngưỡng của nhân dân địa phương, phục vụ tốt nhu cầu tham quan, chiêm bái của du khách theo quy định của Luật Di sản văn hóa.
.jpg "Kính mời độc giả đón đọc báo in Bình Thuận hôm nay (31/3)")
.gif "Tổng quan về dự án Lapura Bình Dương")
.jpeg "Mục tiêu cuối cùng")
