Chủ động phòng ngộ độc tố tự nhiên từ hải sản

Một số hải sản gây ngộ độc

Cá chình biển thuộc cá da trơn, lành tính, thịt cá màu trắng, dai ngọt, phần da cá khá béo. Cá chình biển được xem món ăn đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, mới đây (7/3/2023), tại TP. Phan Thiết xảy ra trường hợp 5 người ngộ độc nghi do ăn cá chình biển. Cá được đánh bắt tự nhiên, sau đó chế biến món um sả ớt. Sau khi ăn, có triệu chứng tê môi, tê lưỡi, đau bụng, mệt… Anh T.T.T. là 1 trong số 5 người trên cho biết: “Tôi và nhiều người khác ăn cá chình biển nhiều lần, không xảy ra chuyện gì cả. Không biết tại sao lần này lại ngộ độc”. Đến nay, sức khỏe của 5 người đều ổn định.

Trước đó năm 2018, Trung tâm Y tế Quân dân y Phú Quý đã cấp cứu, điều trị thành công cho 7 người sau khi ăn cá chình biển, có dấu hiệu tê môi, tiêu chảy... Theo thông tin truyền thông, nhiều trường hợp nghi ngộ độc sau khi ăn cá chình biển đã từng xảy ra ở tỉnh, thành khác trong nước; đặc biệt ở vùng ven biển. Tương tự, trước đây, vài trường hợp bị ngộ độc do ăn cá hồng chuối đã từng xảy ra tại Bình Thuận.

Theo Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia, những năm gần đây, số bệnh nhân tăng trong các trường hợp ngộ độc do độc tố ciguatera từ cá biển; thường gặp ở các loại cá sống trong rạn san hô như cá nhồng, cá hồng, cá chình, cá tầm, cá cháo, cá cam, cá mú, cá mó, cá vược… Ngộ độc thường xảy ra thành từng nhóm người sau khi ăn hải sản do tự đánh bắt hoặc mua nội địa, từ hàng nhập khẩu.

Một số loài ốc, cua chứa độc tố sống vùng biển từ Đà Nẵng đến Vũng Tàu và các đảo. Chất độc này làm cho người ăn tê liệt cơ thể, suy hô hấp dẫn đến tử vong. Đó là ốc bùn bóng, bùn răng cưa, ốc hương Nhật Bản, ốc mặt trăng, ốc cối địa lý, ốc cối hoa lưới, so biển (vùng sình lầy ven bờ vịnh Bắc bộ, miền Trung và Nam bộ), cua mặt quỷ (ven biển miền Trung từ Đà Nẵng đến Vũng Tàu), cua hạt, cua Phơ-lo-ri-đa (vùng biển Nha Trang). Với bạch tuộc đốm xanh, loại này sống ở vùng biển Côn Đảo, Bình Thuận và Khánh Hòa, có chứa độc tố, nguy cơ tử vong như ngộ độc cá nóc nếu ăn.

Cẩn trọng hơn

Một số lão ngư ở Phan Thiết cho biết: Cá chình biển, cá hồng chuối ở vùng bãi rạn san hô, thường ăn tảo, rong có chứa sẵn độc tố tự nhiên. Khi cá ăn tảo, rong độc, người đánh bắt ăn nhằm những con cá này thì nguy cơ xảy ra ngộ độc. Không loại trừ trường hợp cá lớn ăn cá bé theo đời sống sinh thái tự nhiên, cá chình, cá hồng ăn những con cá, mực, cua nhỏ có chứa chất độc tố như bạch tuộc đốm xanh, cá nóc… dẫn đến nguy cơ gây ngộ độc, nếu ăn vào. Ngộ độc thức ăn hải sản phụ thuộc vào tính chất địa lý và mùa vụ khai thác. Chẳng hạn, con cá bò hòm, nếu đánh bắt vùng biển Bình Thuận, Vũng Tàu thì người ăn sẽ an toàn. Còn đánh bắt vùng biển phía Bắc thì nguy cơ ngộ độc cao khi ăn.

Theo Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia, cá nóc, bạch tuộc đốm xanh và sò biển có độc tố tetrodotoxin - tan trong nước. Cá nhồng, cá hồng, cá chình… ở vùng rạn san hô dễ có độc tố ciguatera - không mùi, không vị bền vững trong môi trường a xít, muối. Hầu hết các độc tố trong hải sản không bị thay đổi khi nấu chín, phơi, sấy khô; vẫn gây ngộ độc cho người sau khi ăn khoảng 5 phút đến 3-4 giờ mới xuất hiện các triệu chứng như môi, lưỡi tê, khó chịu, buồn nôn, mệt, đau bụng, tiêu chảy… Nếu không được cấp cứu kịp thời, người ăn có thể tử vong nhanh.

Để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm hải sản có độc tố tự nhiên cũng như việc bảo vệ sức khỏe, ngành y tế khuyến cáo người dân cẩn trọng hơn trong việc lựa chọn thực phẩm. Đó là chọn thực phẩm an toàn hoặc biết cách chế biến, loại trừ chất độc trước khi ăn. Đồng thời, không ăn cá nóc, bạch tuộc đốm xanh dưới bất kỳ hình thức chế biến nào, kể cả nấu chín, sấy khô, làm mắm…