Chuyện làm ruộng ở hồ Biển Lạc

Những ngày đầu của năm mới, đến hồ Biển Lạc, xã Gia An, khung cảnh nơi đây hiện ra trong tầm mắt như một bức tranh đa sắc màu, trông thật tuyệt đẹp. Xung quanh hồ Biển Lạc được bao bọc bởi rừng cao su vừa mới thay lá non xanh mơn mởn. Dọc theo các con đê dẫn vào lòng hồ là những ruộng lúa xanh đang thì con gái đung đưa theo những làn gió, dịu dàng dưới cái nắng xuân ấm áp. Xen kẽ những ruộng lúa là những ao nước trong vắt, mặt nước gợn sóng lăn tăn. Vào sâu trong lòng hồ, xa xa thấp thoáng có bóng dáng con người đang làm việc gì đó trông nặng nhọc trên một ao nước. Đến nơi, nhìn thật kỹ, thì ra hai người đàn ông trung niên khỏe mạnh đang hì hục kéo một thanh gỗ dài tầm 3 mét phía sau quanh đi, quanh lại trên một mảnh đất lồi lõm, nhiều nước. Có lẽ cũng đã thấm mệt, họ tháo dây kéo trên vai, lên bờ ngồi thở hổn hển. Thấy vậy tôi tranh thủ tiếp chuyện.

Hai anh đang làm việc gì vậy?

Chúng tôi làm thay trâu chứ làm gì đâu, một người trả lời.

Anh cứ nói đùa?

Thật mà.

Uống xong ngụm nước, rồi họ phân tích cho tôi nghe. Thật ra chúng tôi đang bừa để làm cho mặt ruộng bằng phẳng để gieo giống kiếm lúa ăn. Tôi tên Hải, còn ông này tên Trung là người dân ở thôn 1, xã Gia An. Anh Trung tiếp lời anh Hải. Anh thấy chúng tôi làm vậy kỳ lạ lắm đúng không? Chắc giống như những người thần kinh không bình thường lắm? Nói hơi quá vậy thôi chứ làm ruộng ở hồ Biển Lạc này nhiều người phải làm vậy mới gieo giống được chứ không có cách khác được. Thấy tôi có vẻ hơi khó hiểu nên anh Hải chen lời vào. Để tôi nói rõ cho anh biết nè. Hồ Biển Lạc này có từ lâu lắm rồi. Trước đây tôm, cá… khỏi phải nói. Khoảng 30 năm trước nơi đây có nhiều đất sét nên Nhà nước cho doanh nghiệp múc sét về làm gạch ngói nên khu vực hồ Biển Lạc chỗ lồi, chỗ lõm. Ở đây mùa khô mới làm ruộng được, còn mùa mưa nước hội tụ về đây ngập trắng, rộng mênh mông, chỉ có nuôi cá và giăng lưới, thả câu thôi. Vào mùa nắng, nước rút đến đâu người dân làm ruộng đến đó. Những đám ruộng trên cao thì sử dụng máy làm đất gieo sạ, còn càng vào rốn hồ như đám ruộng tôi đang làm đây thì phải dùng sức người vì máy xuống là lún liền, không chạy được. Đối với những ruộng sâu người ta thả chà để cá vào ở sau đó bắt cá rồi mới sạ lúa. Chỉ tay vào đám ruộng đang làm anh Hải nói: Để kéo làm phẳng mặt ruộng được như hôm nay thì đã nhiều ngày trước phải dùng máy bơm Diezen để bơm nước ra cho cạn, bắt cá chà xong rồi mới kéo làm phẳng ruộng để sạ lúa. Tuy cực khổ nhưng cũng có thú vui của nó. Anh Hải nói tiếp. Bắt cá vui lắm, sướng lắm. Khi hút nước cạn, mình lấy chà ra, vây lưới bắt cá. Cá nhiều lắm, đủ loại. Mình kéo lưới nhiều lần mới bắt hết cá. Lần kéo lưới đầu tiên bắt được cả tạ cá. Sướng nhất là bắt cá leo to dài, con nào cũng trên 1 kg; rồi cá úc (lăng) vui lắm; cá thát lát thì con nào cũng to hơn bàn tay, thích lắm; cá lóc to bằng bắp tay nhảy, trườn nhanh lắm; nhưng sợ nhất là bị cá chốt chích vào tay, chân nhức thấu tim luôn. Cá chà này người mua thích lắm vì loài cá nào cũng tươi sống, thịt chắc, ngon, giá lại cao. Bây giờ bán cá sướng lắm vì ra tết người ta đã ngán thịt, thích ăn cá nấu canh chua, cá kho... Như đám ruộng khoảng hơn 2 sào của nhà tôi đây bắt được khoảng hơn 1 tạ cá. Số tiền bán cá cũng đủ bù lại được tiền mua dầu bơm nước ra để làm ruộng. Chuyện trò qua lại cũng đã bớt mệt mỏi, anh Trung và anh Hải đứng dậy để tiếp tục công việc thay trâu. Anh Trung ngoái lại nói, những ruộng này tốt lắm vì đất bồi nhiều nên ít tốn phân, lúa trúng lắm. Thấy tôi có ý định ghi lại khoảnh khắc hai anh kéo bừa, anh Hải nói để tôi kéo ra xa tí rồi chụp chứ chụp gần thấy mặt mũi lấm lem kỳ lắm. Hơn nữa thời buổi bây giờ mà họ thấy làm ruộng kiểu này chắc họ bảo là mấy thằng “hâm”, anh Hải cười nói với lại.

Chào xã giao, tôi tiếp tục men theo con đê vòng vèo, quanh co trên hồ Biển Lạc để vào làng. Có lẽ không có nơi nào làm ruộng như ở trên hồ Biển Lạc này. Bởi không có mùa vụ nhất định; thời điểm xuống giống tùy theo mực nước trên hồ Biển Lạc…Vì vậy có những ruộng lúa đã làm đòng, nhưng có ruộng lúa mạ non, ruộng thì mới gieo, ruộng thì đang làm đất và những khoảng nước trong còn lại cũng sẽ được bơm hút để bắt cá và xuống giống những ngày tới đây. Tuy không đồng loạt trong mùa vụ, trong thời điểm xuống giống nhưng cái chung ở đây là ruộng nào lúa cũng cho năng suất cao nhất.