Giảm ô nhiễm nhựa đại dương: Từ hành động nhỏ đến khát vọng xanh. Bài 1

Bài 1: Gặp những người tử tế

Tôi tạm gọi họ như thế bởi những việc họ đã làm và đang làm. Bằng những việc đơn giản nhất trong cuộc sống hàng ngày, hay một thói quen được lặp đi lặp lại hàng chục năm, họ đã khiến tôi và nhiều người phải suy nghĩ khác đi, phải thay đổi dù chỉ là thói quen rất nhỏ, để chung tay góp phần gìn giữ biển quê hương luôn xanh.

Gia đình có 3 thế hệ biết phân loại rác

Tôi về xã Bình Thạnh (huyện Tuy Phong), 1 xã ven biển có khu du lịch nổi tiếng chùa Cổ Thạch và Bãi đá Cà Dược trong đợt công tác vừa qua. Vô tình ghé ngang homestay nhỏ nằm sát khu du lịch Bãi đá 7 màu, tôi thấy vài người đang lui cui nhặt rác trên bãi sỏi, hỏi ra mới biết đó là công việc thường ngày của các thành viên trong gia đình chị Lê Thị Thúy Ninh để bãi biển mặt tiền luôn sạch, đẹp. Trò chuyện một hồi, tôi càng ngạc nhiên hơn khi biết 3 thế hệ trong gia đình chị đang duy trì thói quen phân loại và xử lý rác hàng chục năm nay mà hiếm gia đình nào ở vùng biển lẫn thành thị làm được. “Phân loại rác” – cụm từ này không mới, được báo chí, truyền thông tuyên truyền rất nhiều những năm gần đây, nhưng số người thực hiện được chỉ đếm trên đầu ngón tay. Nhìn khu vườn nhỏ với đủ các loại ly nhựa, chai nhựa được gia đình chị tận dụng lại làm chậu trồng cây con, ươm cây giống, hoặc làm tiểu cảnh trang trí trong vườn mà tôi thích thú vô cùng.

Nhà chị chia 3 loại thùng rác: thức ăn thừa, rác không thể tái chế và đồ nhựa. Thức ăn thừa sẽ được các thành viên trong gia đình chị ủ, trộn với phân dê, tro nhà bếp, rồi chôn gốc cây cùng chế phẩm vi sinh làm phân, không gây mùi hôi. Thức ăn mềm từ nhà bếp thì được chị tận dụng ủ với men vi sinh trong 1 thùng to để phân hủy thành nước, sau đó pha với nước giếng tưới cây trong vườn. Nhìn vườn cây xanh mướt với đủ loại rau ăn lá và một số loại cây ăn trái khác đang sung sức, được chăm bón hoàn toàn từ rác thải, mới thấy quý công sức của vợ chồng chị. Hầu hết tất cả rác thải trong gia đình chị đều được sử dụng khép kín tuần hoàn, trừ những vật không thể tái sử dụng mới đem bỏ, ít thải ra môi trường. Đặc biệt hơn, nhà chị đi chợ luôn cầm theo giỏ nhựa, hạn chế tối đa túi nilon. Các túi nilon đã qua sử dụng, gia đình chị không bỏ rác ngay như thói quen của nhiều người, mà giặt giũ lại, phơi khô và tái sử dụng. Thói quen này đã được ba mẹ chị giáo dục từ nhỏ, nên các thành viên trong gia đình cũng hình thành nếp sống tích cực với môi trường xung quanh mấy chục năm nay. Thậm chí, thành viên nhỏ nhất trong gia đình mới 8 tuổi (con chị Ninh) cũng không bao giờ xả rác bừa bãi, hôm nào đi học về, trong cặp hoặc trong túi áo của bé cũng có vỏ kẹo, vỏ bánh nếu không tìm thấy sọt rác ở trường.

Một điều đặc biệt nữa, khách đến ở tại homestay của gia đình chị, đều được các thành viên trong gia đình hướng dẫn họ cách phân loại rác. Cũng chẳng cần nói nhiều, chỉ 2 - 3 hôm ăn, ở sinh hoạt với gia đình chị Ninh, các du khách sẽ đi từ thích thú này sang ngạc nhiên khác với những bữa ăn có rau sạch từ vườn nhà, cách gia đình chị tiết kiệm từng chiếc túi nilon và sẽ không ngần ngại chung tay cùng gia đình chị nhặt túi nilon, ly nhựa… khi dạo chơi ở Bãi đá 7 màu.

Chị Ninh chia sẻ: “Hiện nay, tình trạng rác thải nhựa đang báo động, đặc biệt là vùng ven biển, do đó mỗi gia đình nhỏ nên thay đổi và hình thành thói quen phân loại rác. Tôi thấy đây là việc làm khá đơn giản và có tính giáo dục tốt cho thế hệ trẻ mà các tỉnh, thành lớn đã thực hiện, góp phần không nhỏ trong việc hạn chế rác thải nhựa ra đại dương. Bên cạnh đó, mỗi chúng ta nên hạn chế dùng sản phẩm nhựa dùng 1 lần, thay thế dần bằng hộp giấy, túi vải hay những sản phẩm thân thiện môi trường khác. Bằng cách mưa dầm thấm đất, tôi tin những du khách đã từng đến homestay của gia đình sẽ dần thay đổi thói quen bỏ rác của mình khi trở về với tổ ấm riêng”.

Hành trình gom rác… 20 năm

Cũng nhận thức được sự nghiêm trọng của rác thải nhựa, tại thị trấn Phan Rí Cửa (huyện Tuy Phong), nơi có bãi biển trải dài thoai thoải và được đánh giá là một trong những bãi tắm an toàn nhất ở các địa phương có biển khác trong tỉnh, có một người đàn ông âm thầm gom rác hơn 20 năm nay. Ông là Lê Đức Hoàng (khu phố Song Thanh) mà người dân địa phương quen gọi ông với tên gọi thân thương “Hai Lúa”.

Vào năm 2001, ông Hoàng ra biển tắm, nhưng ông đã rùng mình khi rác quện dày dưới chân, rồi bịch, phao xốp nổi lềnh bềnh trên mặt biển. Nhìn bờ biển dài tuyệt đẹp nhưng đầy rác ông thấy tiếc cho bãi biển quê nhà. Thế là từ đó, mỗi ngày 2 buổi sáng chiều, ông đều đặn ra biển với cây cào trên vai và miệt mài gom rác lại từng đống, đợi đến tối vắng người, ông tiến hành đốt hủy. Nhiều người cũng khuyên ông đừng làm nữa vì như muối bỏ bể, nhưng ông cứ kiên nhẫn làm từ ngày này qua ngày nọ, chỉ với mong ước duy nhất: “Bãi biển quê mình sẽ sạch đẹp, du lịch biển ở thị trấn nhỏ bé này sẽ được nhiều người biết đến”.

Nhắc đến rác thải ven biển ở thị trấn nhỏ này, là câu chuyện dài hình thành từ thói quen bao đời của các hộ dân sống gần biển. Bao nhiêu rác sinh hoạt, rác công nghiệp, thậm chí xà bần… đều được người dân đổ ra biển với suy nghĩ đơn giản biển sẽ nuốt tất cả. Nhưng rồi theo thủy triều, hết lớp rác này đi sẽ có lớp khác tấp vào, rác thải nhựa cứ thế lòng vòng tấp đống, bện chặt vào đá, vùi sâu vào cát từ năm này sang năm khác.

Trước thực trạng ấy, chính quyền địa phương, Đảng ủy thị trấn đã ra Nghị quyết chuyên đề về môi trường, thêm vào đó là hàng loạt các mô hình từ các hội đoàn thể, các khu phố triển khai xoay quanh việc thu gom rác thải, đổi rác thải lấy giỏ nhựa, cây xanh… Chưa hết, cao điểm nhất là trong 2 năm 2017 - 2018, ngoài anh "Hai Lúa", có rất nhiều cá nhân, hội, nhóm tự phát của các bạn trẻ, bộ đội biên phòng, các thầy cô và học sinh của Trường THCS Trần Quốc Toản hàng tuần đều ra quân thu gom rác thải trên biển. Những hành động nhỏ ấy đã có sức lan tỏa mạnh mẽ, khiến những người không quen biết trên mạng xã hội cũng tự nguyện tham gia, những cụ già, trẻ nhỏ tắm biển mỗi sáng đều chung tay gom rác với mong muốn giữ gìn bãi biển quê nhà có một diện mạo mới.

Nhờ thế, những năm gần đây, bãi biển ở Phan Rí Cửa đã xanh hơn, sạch hơn, thu hút nhiều khách phương xa đến tắm biển, vui chơi và hình ảnh anh "Hai Lúa" vẫn nhẫn nại, kiên trì gom rác trên biển suốt 20 năm qua, đã phần nào mang lại thành quả tích cực, cũng như lan tỏa một thông điệp xanh nào đó cho người dân địa phương.