Hương thơm, quảng cáo đánh lừa
Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng xuất hiện phổ biến tại Việt Nam, len lỏi vào quán cà phê, khu vui chơi, tiệm internet và đặc biệt giới trẻ. Với thiết kế nhỏ gọn dáng như cây bút, USB… màu sắc bắt mắt, mùi hương trái cây như xoài, dâu, nho, bạc hà, trà sữa... được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội như một lựa chọn “hiện đại” thay thế thuốc lá truyền thống. Đi kèm là hàng loạt thông điệp đánh trúng tâm lý người dùng: “ít độc hại”, “giúp cai nghiện”, “không gây mùi khó chịu”…

Thuốc lá điện tử dễ giấu, dễ sử dụng và dễ mua; chỉ cần vài cú nhấp chuột trên mạng, không cần kiểm soát độ tuổi. Nếu thuốc lá truyền thống dễ nhận biết qua mùi khét và khói dày, thì thuốc lá điện tử lại tỏa khói mỏng nhẹ, mùi thơm dễ chịu. Chính mùi êm ái ấy khiến giới trẻ chủ quan, dễ nghiện mà không hay biết.
Theo Bộ Y tế, một nghiên cứu mới của Trường Đại học Y tế công cộng được hỗ trợ bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies công bố: Giai đoạn tháng 10 - 12/2023, khảo sát hơn 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam. Kết quả 14% đã từng sử dụng thử thuốc lá điện tử và 7% hiện đang sử dụng trong 30 ngày qua. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng là 1,8% đã từng sử dụng và 1,0% hiện đang sử dụng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam khẳng định: Chưa tìm thấy bất kỳ bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là an toàn hoặc có hiệu quả trong việc hỗ trợ cai nghiện thuốc lá. Ngược lại, các sản phẩm này chứa nicotine, chất gây nghiện cùng với hàng chục hóa chất độc hại khác có thể gây tổn thương cho phổi, tim mạch, hệ thần kinh và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư.
Thử 1 lần, nghiện không biết
Từ hành động “thử cho biết” đến tình trạng lệ thuộc chỉ cách nhau một khoảng rất ngắn. Sau 1 - vài lần thử, nicotine trong thuốc lá điện tử có thể gây nghiện, ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ, khả năng tập trung, học tập, hành vi của thanh thiếu niên. Không chỉ gây hại cho sức khỏe cá nhân. Việc sử dụng thuốc lá điện tử còn kéo theo những hệ lụy xã hội đáng lo ngại. Đó là gia tăng tỷ lệ nghiện, suy giảm kết quả học tập, rối loạn hành vi và thậm chí có thể trở thành bước khởi đầu dẫn đến việc sử dụng các chất gây nghiện nguy hiểm hơn.
Để ngăn chặn làn sóng ngụy trang của thuốc lá điện tử, nung nóng, cần sự vào cuộc đồng bộ từ các cấp. Chẳng hạn, quản lý chặt việc kinh doanh, cấm quảng cáo, bán thuốc lá điện tử cho người dưới 18 tuổi; tăng cường kiểm tra các trường học, khu vực dân cư. Bên cạnh đó, phụ huynh và giáo viên cần trang bị kiến thức để nhận diện sớm hành vi sử dụng của học sinh; cũng như giáo dục kỹ năng từ chối, nâng cao nhận thức cho học sinh.
Tại buổi lễ mít tính Ngày Thế giới không thuốc lá mới đây, cô Nguyễn Thị Phương An – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh cho biết: Hoạt động tuyên truyền phòng chống tác hại thuốc lá được lồng ghép vào giờ chào cờ, sinh hoạt lớp, các tiết học phù hợp. Điều này góp phần nâng cao nhận thức cho học sinh và cả giáo viên.