Trót vì tay đã nhúng chàm…

Trong các diễn văn, phát biểu trang nghiêm, họ lẩy Kiều – những áng văn thơ bất hủ của đại thi hào Nguyễn Du để ca ngợi đất nước, con người Việt Nam. Xin nêu mấy ví dụ. Lần 1: Ngày 17/11/2000, tại cuộc chiêu đãi trọng thể của Chủ tịch nước Việt Nam, Tổng thống Mỹ Bill Clinton lẩy Kiều: Sen tàn cúc lại nở hoa/ Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân. Lần 2: Ngày 7/7/2015, trong diễn văn của Phó Tổng thống Mỹ Joe Binden, lúc đó ông thay mặt Tổng thống đến Việt Nam, trong bài phát biểu của mình đã lẩy Kiều: Rằng trăm năm cũng từ đây/ Của tin gọi một chút này làm ghi. Lần 3: Ngày 25/5/2016, Tổng thống Barack Obama lẩy Kiều tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Hà Nội thật nhiều ý nghĩa: Trời còn để có hôm nay/ Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời.

Có chuyện lạ, trong phiên tòa ngày 18/7/2023, khi được tự bào chữa, bị cáo Trần Văn Tân, cựu Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam, trong lời phát biểu sau cùng, trước khi tòa nghị án cũng đã lẩy Kiều: Trót vì tay đã nhúng chàm/ Dại rồi còn biết khôn làm sao đây. Vị cựu Phó Chủ tịch tỉnh này đã nhúng chàm trong vụ án “Chuyến bay giải cứu” cùng nhiều quan chức khác mà tội danh của họ chủ yếu khoanh trong các tội hối lộ và nhận hối lộ, nói nôm na là lợi dụng chính sách hết sức tốt đẹp, nhân văn – nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta để kiếm tiền – rất con buôn - khi cả nước đang gồng mình chống đại dịch Covid-19. Theo cáo trạng, riêng ông Trần Văn Tân ăn bẩn 5 tỷ đồng trong quá trình ra chủ trương cách ly dịch bệnh trên địa bàn. Truyền thông và mạng xã hội đã thông tin, luận bàn nhiều, sự đau lòng quá đỗi, sự hư hỏng quá mức chịu đựng của dư luận xã hội, đã có một bị cáo bị đề nghị tuyên án phạt kịch khung: Tử hình. Kẻ có tội đã và rồi sẽ phải khắc phục hậu quả về tài chính và đền tội thích đáng, khi phiên tòa kết thúc, miễn bàn. Giai đoạn hai của vụ đại án này sẽ còn tiếp tục để truy tìm các tội phạm còn né tránh đâu đó, nếu có? Luật nhân quả cuộc đời sẽ ra tay, không trừ một ai.

Trở lại mấy câu lẩy Kiều, càng thấy sự tài hoa, vĩ đại, bất hủ tác phẩm Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du, nét đẹp văn hóa, truyền thống nhân văn rất đáng tự hào của dân tộc Việt Nam. Các Tổng thống Hoa Kỳ, các chính khách bậc cao của châu Âu, châu Á, cả nhân loại đều có thể “LẨY” Kiều và tìm ra từ Truyện Kiều những văn cảnh, hoàn cảnh phù hợp với chính mình, dù họ là ai, ở bất kỳ đâu. Vài trăm năm nay, người Việt ta vẫn có truyền thống “Bói” Kiều là vậy!

Đến như bị cáo ăn hối lộ - một cựu quan chức – Trần Văn Tân – trong hoàn cảnh bi ai, đau khổ, đứng trước vành móng ngựa mà còn “bói” được Kiều, mà bói trúng, bói đúng vào hoàn cảnh của mình về sự ăn năn hối cải. Vâng, mấy trăm năm trước, Nguyễn Du đã thốt lên, nói hộ cho một nhân vật của mình trong một hoàn cảnh “Trót tay vì đã nhúng chàm/ Dại rồi còn biết khôn làm sao đây”. Và thế kỷ XXI, lại có thêm một kẻ phạm tội mới cũng đã “Lẩy” ra và thốt lên như vậy, cũng là sự nói thay lời cho nhiều – rất nhiều những bị cáo khác.

Xin thưa, khắc phục sự “nhúng chàm” không muộn với bất cứ ai, nếu thực sự ăn năn hối cải, thực lòng biết xấu hổ, biết tự vấn lương tâm.

Bài học cuộc đời quá đau xót này đâu chỉ dành riêng cho Trần Văn Tân. Bài học ấy không của riêng ai, ứng đúng với mọi người, mọi nhà, trong mọi hoàn cảnh. Sự trui rèn bản thân, tu nhân tích đức, luôn tự nhắc nhở mình trước đúng hay sai, khi làm một việc gì, bài học luôn nóng hổi…