“Đất 04” đang bị đầu cơ

Không chỉ một bộ phận người đồng bào ở huyện Hàm Thuận Bắc bán “đất 04” mà ở nhiều huyện khác cũng xảy ra. Xử lý việc mua bán, sang nhượng không gì ngoài hỗ trợ người đồng bào có nhà ở, tư liệu sản xuất, tuyên truyền họ giữ đất và kiên quyết không giải quyết giấy CNQSDĐ hoặc giấy tờ liên quan đến “đất 04” cho người mua.

Động cơ mua, bán

Ngoài huyện Hàm Thuận Bắc thì nhiều huyện khác như Tuy Phong, Hàm Thuận Nam, Hàm Tân... cũng xảy ra tình trạng mua bán, sang nhượng “đất 04”. Theo thống kê của ngành chức năng có liên quan, tổng diện tích “đất 04” đã mua bán, sang nhượng 720,84 ha/650 hộ. Trong đó, có xã vùng cao Phong Phú (Tuy Phong); Tân Lập (Hàm Thuận Nam); Tân Hà (Hàm Tân). Động cơ bán chủ yếu do đất bạc màu, không chủ động nước tưới, hoặc diện tích nhỏ lẻ, đất xa nơi ở, đi lại khó khăn. Bên cạnh đó, điều kiện gia đình khó khăn bán lấy tiền chữa bệnh, chi tiêu sinh hoạt gia đình, xây mới hoặc sửa chữa nhà ở, trả nợ... Tuy nhiên, ở các huyện này không sốt đất bằng xã La Dạ, huyện Hàm Thuận Bắc thời gian gần đây. Người dân khắp nơi đổ về mua cả “đất 04”, “nhiều người đổ về đây mua đất là vì nghe thông tin người dân La Ngâu sẽ di dời qua đây ở để làm dự án gì đó. Họ mua để sau này bán kiếm lời”, bà T một người môi giới đất ở La Dạ cho biết.

Qua lời bà T, chúng tôi tìm hiểu, được biết dự án bà nói là Dự án hồ chứa nước La Ngà 3 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Chiến lược thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 tại Quyết định số 33/QĐ-TTg ngày 7/1/2020. Theo quy hoạch, 3 thôn ở La Ngâu sẽ phải di dời, dự kiến sẽ tái định cư ở xã La Dạ. Tuy nhiên, đây mới đang trong dự kiến, người dân nghe theo lời người đầu cơ đất, cò đất “phỉnh, thổi” đã đổ xô về mua đất tích trữ, để bán kiếm lời. Nhiều người trong số họ bỏ ra một khoản tiền khá lớn, nhận lại miếng giấy viết tay mà không nghĩ đất ấy đang vướng vấn đề pháp lý cấm sang nhượng; đất tranh chấp. “UBND xã hiện đang quá tải vấn đề đơn thư, chủ yếu liên quan tranh chấp đất đai”, một lãnh đạo xã La Dạ chia sẻ.

Siết chặt quản lý không để lại hệ lụy

Để tình trạng “đất 04” không còn bị đầu cơ trục lợi, không gì ngoài việc đẩy mạnh tuyên truyền Luật Đất đai cho đồng bào nhận thức. Tại khoản 1 Điều 40 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định: “Hộ gia đình, cá nhân đồng bào DTTS sử dụng đất do được Nhà nước giao đất theo chính sách hỗ trợ của Nhà nước chỉ được chuyển nhượng, tặng, cho quyền sử dụng đất sau 10 năm kể từ ngày có quyết định giao đất nếu được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không còn nhu cầu sử dụng do chuyển khỏi địa bàn xã, phường, thị trấn nơi cư trú để đến nơi khác hoặc do chuyển sang làm nghề khác hoặc không còn khả năng lao động”. Ngoài ra, cần quan tâm hỗ trợ đồng bào, không chỉ đất mà còn điều kiện ăn, ở, tư liệu sản xuất. Thực tế, nhiều hộ đồng bào hiện nay còn rất khó khăn, nhà cửa đã xuống cấp nhưng không có điều kiện xây nên bán đất là cứu cánh duy nhất để có nhà ở đàng hoàng. Tuy nhiên, vì trình độ nhận thức có hạn nên họ bán cả “đất 04”, “Nhà nước cấp đất cho tôi, tôi không sử dụng nữa thì tôi bán, là quyền của tôi, không liên quan đến các ông...”, bà Lô Thị C nói với cán bộ địa chính khi UBND xã làm việc với bà quanh vụ bán “đất 04”. Qua đó để thấy trình độ hiểu biết chưa cao của một số người dân ở đây, là cơ hội để cho người có ý đồ xấu dụ dỗ. Một điều quan trọng nữa, xử lý diện tích “đất 04” đã bị sang nhượng như thế nào để răn đe người khác không mua “đất 04” của người đồng bào. Thực tế, có trường hợp “cò đất” quả quyết với người mua sẽ nhờ người quen làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ), người mua tin tưởng và mua. Nếu họ làm được giấy CNQSDĐ thì tình trạng buôn bán “đất 04” tiếp tục bị đầu cơ trục lợi bởi người đồng bào bán “đất 04” rất rẻ.

UBND tỉnh mới đây đã kiến nghị Thường trực Tỉnh ủy đề xuất Chính phủ cần có chính sách quản lý “đất 04”. Đồng thời, quy định cụ thể đất đã giao cho đồng bào DTTS thì không được sang nhượng, dẫn đến thiếu diện tích đất sản xuất, xảy ra nghèo đói, phải phá rừng làm rẫy, “di canh di cư”. UBND tỉnh cũng đề nghị Thường trực Tỉnh ủy có ý kiến chỉ đạo các địa phương tiếp tục tuyên truyền, vận động đồng bào chấp hành đúng các quy định của pháp luật về đất đai theo tinh thần Nghị quyết số 04. Riêng các địa phương, cần tăng cường quản lý đất đai, rà soát xây dựng phương án sử dụng đất cụ thể. Cùng với đó, quản lý chặt chẽ diện tích đất được Nhà nước cấp, không để đồng bào sang nhượng, bán đất dưới mọi hình thức. UBND cấp xã thường xuyên rà soát, đánh giá nắm chắc tình hình mua, bán, chuyển nhượng, nhận chuyển nhượng đất được cấp cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Tìm hiểu kỹ nguyên nhân, cụ thể từng trường hợp để tham mưu đề xuất phương án xử lý kịp thời ngay tại cơ sở. Đồng thời, có biện pháp chế tài, răn đe đối với các trường hợp vi phạm bán đất không theo quy định. Hiện lãnh đạo UBND các huyện đang chỉ đạo các phòng, ban, địa phương quản lý chặt chẽ “đất 04”. Trong đó, UBND huyện Hàm Thuận Bắc đã tổ chức các cuộc đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo huyện với bí thư, chủ tịch các xã có “đất 04” để nắm nguyên nhân và cách giải quyết. “Yêu cầu các xã báo cáo ngay diện tích “đất 04” đã bị sang nhượng, nhất là địa bàn xã La Dạ. Huyện đã thành lập Tổ công tác hỗ trợ xã rà soát các loại đất, xác định vị trí “đất 04” đã bán và chưa. Với “đất 04” phải quản lý chặt chẽ, tránh tình trạng mua bán, người đồng bào không còn đất sản xuất. Phòng Tài nguyên - Môi trường phối hợp với UBND xã xử lý nghiêm những trường hợp mua bán, chuyển nhượng đất không đúng theo quy định; Công an huyện, Phòng Văn hóa thông tin có trách nhiệm tuyên truyền nâng cao nhận thức, theo dõi tình hình “cò đất”, xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, đảm bảo giữ gìn an ninh trật tự”, Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc - Nguyễn Ngọc Thạch chỉ đạo.

“Các địa phương cần tăng cường quản lý chặt chẽ diện tích đất được Nhà nước cấp, không để đồng bào sang nhượng, bán đất dưới mọi hình thức. UBND cấp xã thường xuyên rà soát, đánh giá nắm chắc tình hình mua, bán, chuyển nhượng, nhận chuyển nhượng đất được cấp cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số”, UBND tỉnh kiến nghị Thường trực Tỉnh ủy có ý kiến chỉ đạo các địa phương.