Thực trạng và giải pháp phát triển mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh - Lương Thanh Sơn cho biết, Bình Thuận là tỉnh có truyền thống nghề cá, với 7/10 huyện, thị xã, thành phố vùng biển, 35 xã, phường, thị trấn ven biển. Toàn tỉnh có 7.545 tàu cá chiều dài từ 6 m trở lên và hơn 5.000 tàu cá (gồm thúng máy) chiều dài dưới 6 m, với trên 46.000 lao động trực tiếp. Vùng biển ven bờ của tỉnh được đánh giá là nơi có nguồn lợi thủy sản phong phú, đa dạng, với nhiều hệ sinh thái quan trọng bao gồm rạn san hô, thảm cỏ biển, rạn đá ngầm; đặc biệt, nhiều loài thân mềm hai mảnh vỏ sống vùng dưới triều phân bổ với mật độ lớn dọc ven biển của tỉnh. Nhiều khu vực có tính đa dạng sinh học cao, giữ vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, xã hội của các cộng đồng ngư dân.

Những năm gần đây môi trường hệ sinh thái biển và nguồn lợi thủy sản đang có xu hướng bị suy thoái do các hoạt động khai thác quá mức và sự phát triển của một số ngành kinh tế. Đặc biệt, vùng ven bờ đang bị giảm sút nghiêm trọng về thành phần loài và trữ lượng một số loài thủy sản, ảnh hưởng đến sinh kế ngư dân.

Thời gian qua, được sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, chính quyền địa phương và cộng đồng ngư dân, Hội Nghề cá tỉnh đã phối hợp từng bước xây dựng mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản được triển khai đầu tiên vào năm 2012 tại xã Phước Thể, huyện Tuy Phong, với đối tượng bảo vệ là Điệp quạt. Từ năm 2016 mô hình thí điểm đồng quản lý đã được triển khai thực hiện tại xã Thuận Quý và đến năm 2018 được nhân rộng thực hiện cho xã Tân Thành, Tân Thuận với đối tượng chính là sò lông, hệ sinh thái rạn san hô, mực tuộc, ốc hương… Đây là các tổ chức cộng đồng đầu tiên trong cả nước thực hiện công nhận và giao quyền bảo vệ nguồn lợi thủy sản theo Luật Thủy sản. Tuy nhiên, sau thời gian triển khai, mô hình này vẫn còn một số tồn tại như: Tính chủ động, tự lập của người dân tham gia đồng quản lý vẫn còn hạn chế. Việc thực thi các quyền và trách nhiệm của tổ chức cộng đồng theo quyết định công nhận, giao quyền gặp nhiều khó khăn, thách thức...

Tại hội thảo, các đại biểu đã nghe một số tham luận về quy định của pháp luật, định hướng chủ trương thực hiện mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản tại Bình Thuận của Chi cục Thủy sản; quy định về giao vùng biển của Sở Tài nguyên Môi trường; Một số kết quả và bài học kinh nghiệm trong triển khai mô hình này ở Hàm Thuận Nam; Tiềm năng, cơ hội phát triển du lịch sinh thái biển, du lịch cộng đồng… Qua đó, các đại biểu đã thảo luận, trao đổi làm rõ thêm những khó khăn, vướng mắc, đồng thời chia sẻ những kinh nghiệm hay từ thực tiễn xây dựng mô hình, đề xuất thêm các giải pháp để duy trì cũng như nhân rộng thực hiện các mô hình đồng quản lý trong thời gian tới.