Đặt hàng cho báo chí tuyên truyền thông tin thiết yếu

Khi tin, bài là tài sản

Dịch Covid – 19 xuất hiện kèm theo đại dịch tin giả tràn lan. Lúc này đây, báo chí vốn nhiều năm nay không thể đuổi kịp mạng xã hội về cả nội dung, hình thức và doanh thu, đã khẳng định được vị thế là nơi sản xuất những tin chính xác, giá trị. Và cũng từ đó, các báo cạnh tranh nhau khốc liệt hơn về thông tin cung cấp đến bạn đọc sớm nhất, nhanh nhất, chính xác nhất để khẳng định thương hiệu và cả nguồn thu mang về. Đây không chỉ là bảo vệ sự độc quyền thông tin mà còn liên quan đến bảo vệ bản quyền cho sản phẩm báo chí, nhất là trong bối cảnh tình hình vi phạm bản quyền chưa dứt và xu hướng tin, bài là tài sản của chính tác giả, của tờ báo đang ngày càng được nhấn mạnh.

Đó là lý do các báo đang ra sức bảo vệ tin, bài đã đăng trên báo giấy, báo điện tử, báo hình, báo phát thanh theo nhiều cách khác nhau. Ngay cả tin tức thời sự, có thể nằm trong nhóm Tin tức thời sự thuần túy đưa tin được quy định tại khoản 1 Điều 15 của Luật Sở hữu trí tuệ, tức các thông tin báo chí ngắn hàng ngày, chỉ mang tính chất đưa tin không có tính sáng tạo… thì căn cứ Khoản 1 Điều 19 Nghị định 22/2018/NĐ-CP quy định là được sử dụng, không vi phạm bản quyền nhưng có báo cũng xây dựng tường bảo vệ đến 2-3 ngày đầu sau khi đăng tải, sau đó mới xả tin. Lúc này các báo khác, nhất là các báo địa phương vốn bị hạn chế thông tin trong nước, quốc tế, để bảo đảm cập nhật cho báo điện tử hàng ngày chỉ có thể đăng lại thông tin cũ, nếu như các báo không có đội ngũ biên dịch viên năng động và biên tập viên sắc sảo nắm diễn biến thông tin xảy ra để sản xuất ra các tin, bài tổng hợp cho riêng báo mình sớm và cạnh tranh.

Còn với các bài báo sáng tạo với góc nhìn sắc sảo, nắm được phần hồn của sự kiện cũng như mở rộng vấn đề cung cấp nhiều thông tin khác liên quan thì đã vào khuôn khổ bản quyền, báo nào muốn sử dụng lại hay bạn đọc muốn đọc thì phải mua. Hiện một số tờ báo trong nước, bên cạnh đưa những tin bài được đọc thoải mái thì cũng đang tìm kiếm doanh thu qua mô hình thuê bao đọc tin trả tiền, hay có thuật ngữ khác là tường phí. Và những bài báo trên là sản phẩm để bạn đọc thưởng thức và trả tiền theo quý, năm cho báo.

Bài toán “mưu sinh” của báo chí

Đâu chỉ các báo Trung ương, báo ngành, các báo Đảng địa phương cũng đang đối diện với bài toán “mưu sinh”, khi Nghị định 60/CP đã có hiệu lực từ nhiều tháng trước và lộ trình tự chủ tài chính đã đặt ra. Vấn đề tự chủ, lâu nay các báo Đảng địa phương đã thực hiện như một cách khởi động nhưng để vào “đường đua” thời gian như trên là câu chuyện không đơn giản, nhất là với đặc trưng của tờ báo vốn nhận được 2 từ “bao cấp” lâu nay, cùng phạm vi khai thác “nguồn lực” trên địa bàn tỉnh không rộng. Vì vậy, tại Công văn số 837/BTTTT-CBC về việc xây dựng đội ngũ truyền thông chính sách chuyên trách, chuyên nghiệp của Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện Nghị quyết số 12 của Chính phủ và Chỉ thị số 12/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác tuyên truyền, định hướng hoạt động truyền thông, báo chí phục vụ nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có nêu một giải pháp cho báo chí như là cứu cánh cho báo Đảng địa phương. Đó là yêu cầu bổ sung kinh phí từ nguồn ngân sách và các nguồn lực xã hội hóa theo quy định của pháp luật cho hoạt động truyền thông chính sách, tăng cường đặt hàng đối với các cơ quan báo chí - truyền thông thực hiện các nhiệm vụ thông tin tuyên truyền thiết yếu…Trong một cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cũng nhấn mạnh: “Trước nay, chúng ta vẫn coi truyền thông là của báo chí mà quên rằng truyền thông là của chính quyền, của các cơ quan, tổ chức, còn báo chí là phương tiện”.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay tại địa bàn tỉnh, bên cạnh nhiều cơ quan, đơn vị phối hợp với Báo Bình Thuận tuyên truyền các nhiệm vụ với các khoản kinh phí tương ứng, còn có không ít quan điểm cho rằng việc tuyên truyền đó là nhiệm vụ, sao phải trả tiền. Do đó, trong các chương trình phát triển có kinh phí cho tuyên truyền, nhiều đơn vị vẫn để dành thực hiện các khoản khác cũng nằm trong danh mục tuyên truyền. Tất nhiên, như thế không sai nhưng qua đó cho thấy chưa có sự thấu hiểu, nắm bắt sự chuyển biến trong tư duy đầu tư cho báo chí, phương tiện tuyên truyền mang lại hiệu quả ở phạm vi rộng lớn, nhanh nhất và cũng hiệu quả nhất. Ở chiều ngược lại, cơ quan báo cũng phải có những nhân tố có khả năng tạo ra sản phẩm báo chí bảo đảm những yêu cầu chính đáng từ đơn đặt hàng của các cơ quan nhà nước cùng kỹ năng thuyết phục của người tạo ra sản phẩm.