Phía trước những phiên tòa trực tuyến

Nỗ lực của Tòa án nhân dân Bắc Bình

Chỉ trong 4 ngày trong tháng 9/2022, Tòa án nhân dân (TAND) huyện Bắc Bình đã triển khai xét xử trực tuyến 12 phiên tòa với các bị cáo về những tội như tàng trữ trái phép chất ma túy; xâm phạm mồ mả, hài cốt; trộm cắp tài sản… Điểm cầu trung tâm là phòng xét xử TAND huyện Bắc Bình và điểm cầu thành phần tại Nhà tạm trại giam Công an huyện Bắc Bình, sau những lần bị ngưng gián đoạn, vì bên kia không nghe tiếng hoặc nghe tiếng được, tiếng mất cũng đã khắc phục tốt, đi vào hoạt động bình thường. Một hai phiên tòa đầu tiên đã bị như thế, rồi chính các cán bộ, thẩm phán của TAND huyện Bắc Bình mày mò chỉnh sửa để kết nối cho đường truyền thông suốt.

Dù “tay ngang” về công nghệ thông tin nhưng vốn đã tự tìm hiểu, tự lắp kết nối trước đó nên việc khắc phục cũng không khó. Để 2 điểm cầu ấy hoạt động, những ngày trước khi phiên tòa trực tuyến diễn ra, TAND Bắc Bình đã xoay xở đủ đường trong điều kiện máy móc trang thiết bị chưa được đầu tư nên việc ứng dụng dụng công nghệ thông tin cũng chưa nhiều. “Phải ứng tiền cơ quan để mua trang thiết bị, mượn 2 ti vi bên Viện Kiểm sát và Công an huyện, mượn cá nhân máy tính xách tay… Cơ quan không có nhân viên chuyên về công nghệ thông tin nên những ngày đầu, mấy anh em ở tòa tự mày mò kết nối, làm cả ngày lẫn đêm để kịp cho phiên tòa trực tuyến đầu tiên diễn ra vào ngày 15/9” – lãnh đạo TAND huyện Bắc Bình kể. Nhờ vậy, tại các phiên tòa xét xử trực tuyến trong 4 ngày, cụ thể 15, 16/9 vào 29, 30/9, các cơ quan tiến hành tố tụng đã triển khai đầy đủ các thủ tục của một phiên tòa theo quy định. Hội đồng xét xử và đại diện Viện kiểm sát xét hỏi bị cáo qua hệ thống camera kết nối trực tuyến giữa 2 điểm cầu. Hình ảnh, âm thanh rõ ràng, hệ thống đường truyền ổn định. Tại phiên tòa, các bị cáo đều thừa nhận hành vi vi phạm pháp luật, cũng như bày tỏ hối hận khi có hành vi trái pháp luật, vi phạm đạo đức gây ảnh hưởng đến gia đình và xã hội.

Hướng đến Tòa án điện tử

Kết quả trên khiến TAND huyện Bắc Bình trở thành đơn vị có thành tích xuất sắc trong việc tổ chức phiên tòa trực tuyến, được Chánh án TAND tỉnh tặng giấy khen. Lý do không chỉ nổi bật về số lượng khi có đến 12 phiên so với tổng 34 phiên tòa trực tuyến của TAND cấp huyện, mà còn bởi sự nỗ lực tìm cách khắc phục trước khó khăn về cơ sở vật chất cho việc xét xử trực tuyến. Không chỉ khó tại chỗ, còn vướng mắc ở ngoài phạm vi khác. Hiện mỗi TAND cấp huyện được cấp 1 đường truyền nên để xử phiên tòa trực tuyến có điểm cầu thành phần bắt buộc TAND đó phải mượn điểm cầu của TAND ở huyện nào không xử. Như TAND huyện Bắc Bình hay mượn điểm cầu TAND huyện đảo Phú Quý cho điểm cầu thành phần tại nhà tạm Trại giam Công an huyện. Nhưng có một lần, khi kết nối thì phát hiện điểm cầu đó có TAND 1 huyện đang xét xử, thế là “quay xe” mượn điểm cầu của TAND huyện khác.

Với cơ sở vật chất cho xét xử trực tuyến trong buổi ban đầu như thế nên cũng dễ hiểu vì sao các TAND cấp huyện triển khai phiên tòa trực tuyến chưa nhiều. Ngoại trừ TAND huyện Phú Quý, TAND huyện Tánh Linh không tổ chức được phiên tòa trực tuyến vì nguyên nhân khách quan, còn lại 8 TAND cấp huyện triển khai. Nếu trừ 12 phiên tòa của TAND huyện Bắc Bình ra, còn lại 22 phiên tòa cho 7 TAND cấp huyện cho thấy mỗi tòa chỉ đảm đương 3 phiên tòa xét xử trực tuyến.

Đó là lý do trong báo cáo của TAND tỉnh Bình Thuận đề ra giải pháp trong năm 2023 là thành lập Tổ hành chính tư pháp tại mỗi TAND của 2 cấp. Mục đích nhằm tập trung vào việc đổi mới các quy trình, thủ tục tiếp nhận và xử lý công việc và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án. Qua đó kịp thời nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; khai thác và sử dụng có hiệu quả hệ thống truyền hình trực tuyến; triển khai một số phần mềm ứng dụng mới nhằm đảm bảo thực hiện đầy đủ các quy định trong hoạt động tố tụng theo quy định của pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận cho biết, thực hiện Nghị quyết số 33/2021/NQ-QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội, Công văn số 58/TANDTC-TĐKT ngày 10/8/2022 của Tòa án nhân dân tối cao, năm 2022, TAND 2 cấp tại tỉnh đã tổ chức 42 phiên tòa trực tuyến, trong đó TAND cấp tỉnh 8 phiên tòa, TAND cấp huyện 34 phiên tòa. Qua đó thấy rõ hiệu quả của xét xử trực tuyến trên nhiều mặt, nhất là đỡ tốn kém cho nhân dân, tạo điều kiện tham gia phiên tòa của các chủ tịch trong những án hành chính. Để tiến đến Tòa án điện tử vào năm 2025, thời gian tới, TAND 2 cấp ở tỉnh tiếp tục tổ chức các phiên tòa trực tuyến càng nhiều càng tốt.