Khó giải thể những hợp tác xã “hữu danh vô thực”

Nhiều HTX “nằm trên giấy”

Đến nay toàn tỉnh có 226 HTX, tăng 4,6% so cùng kỳ 2023, trong đó có 195 HTX đang hoạt động, 31 HTX ngưng và tạm ngưng hoạt động. Ngoài ra còn có 2 Liên hiệp HTX là Liên hiệp HTX thanh long Bình Thuận và Liên hiệp Chế biến xuất khẩu thanh long Bình Thuận cũng đang “án binh bất động”. Bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho thành viên và người lao động, vẫn còn nhiều HTX yếu kém hoặc đã ngừng hoạt động từ lâu nhưng chưa được giải thể.

Tình trạng các HTX đã ngừng hoạt động nhưng chưa giải thể ảnh hưởng không nhỏ đến hình ảnh HTX, lĩnh vực KTTT trên địa bàn và một bộ phận thành viên, người lao động. Không chỉ vậy, còn gây khó khăn cho công tác quản lý của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng… Đặc biệt, tỉnh đang tập trung tuyên truyền, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới, do đó việc tồn tại những HTX “có cũng như không” sẽ làm suy giảm lòng tin của người dân đối với KTTT và ảnh hưởng đến phát triển mô hình HTX kiểu mới…

Theo tìm hiểu, hiện nay không ít HTX dù đã dừng hoạt động nhưng không thể giải thể do vướng mắc trong việc đáp ứng các quy định của pháp luật. Dù thành viên, lãnh đạo, chính quyền địa phương đều đồng tình giải thể nhưng quá trình thực hiện theo đúng quy định, thì một số HTX vẫn không thể giải thể do vướng các thủ tục về thuế. Theo quy định, trước khi giải thể, HTX phải hoàn thiện nợ thuế cho cơ quan quản lý nhà nước. Nhưng hiện nay, HTX không đủ khả năng để đóng thuế nên vẫn trong diện nợ thuế, từ đó không thể giải thể được...

Bà Trần Thị Kim Thoa – Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết, ngoài vấn đề vướng mắc trong nộp phạt, chậm tiền thuế, thì công tác lưu trữ, bảo quản giấy tờ, con dấu và hồ sơ pháp lý của một số HTX chưa khoa học nên bị mất, thất lạc, người đại diện theo pháp luật không còn hoặc không liên lạc được. Bên cạnh đó, các quy định giải thể HTX theo Luật HTX 2012 trong một số trường hợp chưa chi tiết khiến việc giải thể đối với nhiều HTX không thuận lợi.

Lối mở cho các HTX

Một số HTX cho biết, nếu HTX chấm dứt hoạt động thì mọi thủ tục giải thể phải áp dụng theo quy định của Luật Phá sản. Tuy nhiên, Luật Phá sản lại không quy định rõ ràng về tiêu chí HTX lâm vào phá sản và chế tài đối với HTX. Chính vì điều này khiến HTX rất dễ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán, không được hưởng các quyền lợi khi làm các thủ tục phá sản. Ngoài ra, tại Điều 28 Luật Phá sản 2014 có yêu cầu HTX khi nộp hồ sơ phá sản phải có báo cáo tài chính trong 3 năm gần nhất. Nếu HTX thành lập trên 3 năm thì phải kèm theo báo cáo tài chính trong suốt quá trình hoạt động. Nhưng Luật chưa quy định rõ HTX nộp báo cáo tài chính nhưng báo cáo này có phải kiểm toán hay không. Vì thực chất hiện nay, chỉ HTX quy mô lớn và các liên hiệp HTX mới có đủ khả năng thực hiện kiểm toán.

Giải thể dứt điểm các HTX không còn hoạt động, là chủ trương của Chính phủ nhằm giúp khu vực KTTT, HTX phát triển hiệu quả, bền vững. Trước những khó khăn trong giải thể HTX ngừng hoạt động, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam nói chung và Liên minh HTX tỉnh nói riêng với vai trò bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho các HTX đã phối hợp với các ngành chức năng, địa phương để tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn HTX chuyển đổi, cơ cấu lại đối với HTX ngừng hoạt động, hoạt động kém hiệu quả, bị phá sản theo Luật Phá sản năm 2014.

Liên minh HTX tỉnh cho biết, đối với các HTX không hiệu quả mà không thể củng cố được, sẽ hướng dẫn giải thể tự nguyện hoặc đề nghị UBND cấp huyện xem xét giải thể bắt buộc đối với các HTX không tuân thủ theo quy định của Luật HTX hiện hành tại Nghị định 92 ngày 18/7/2024 của Chính phủ về đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX. Quy định về hồ sơ, thủ tục, trình tự giải thể HTX, Liên hiệp HTX được hướng dẫn chi tiết, rõ ràng, cụ thể trong từng trường hợp giải thể tự nguyện hoặc giải thể bắt buộc tại Điều 50 và 51 của Nghị định 92. Điều này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc giải thể các HTX tồn tại hình thức.

Song song đó, để hỗ trợ, đồng hành cùng các HTX, Liên minh HTX tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường đổi mới hoạt động, phối hợp hỗ trợ như đào tạo nhân lực, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động; xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, quảng bá, giới thiệu sản phẩm cho thành viên; hỗ trợ các HTX tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất...